De persoonlijke aansprakelijkheid van werknemers

Regelmatig krijg ik vragen over wanneer je als werknemer persoonlijk aansprakelijk bent voor zaken die misgaan op het werk. Dat varieert van mensen die een opdracht krijgen die tegen de wet ingaat tot mensen die persoonlijk moeten meetekenen bij een geheimhoudingsovereenkomst die hun werkgever aangaat of mensen die fouten maken waarna de werkgever zegt “daar heb ik geen opdracht toe gegeven dus dat mag je zelf betalen”. Dus vandaag even een uitstapje naar het arbeidsrecht: wanneer kun je als werknemer persoonlijk aansprakelijk gehouden worden voor dingen op het werk?

Uitgangspunt is dat de werkgever bepaalt welk werk er wordt gedaan en hoe dat moet gebeuren. Daarmee is het logisch dat hij dus ook de verantwoordelijkheid (én de aansprakelijkheid) draagt voor dat werk. Dat staat dan ook zo in de wet (art. 7:661 BW). Pas bij “opzet of bewuste roekeloosheid” van de werknemer ligt er aansprakelijkheid bij hem, en de lat daarvoor ligt érg hoog. Je moet hebben geweten dat de kans groot was dat er iets goed mis kon gaan. En als je “gewoon” je werk doet, is daarvan eigenlijk nooit sprake. Ook niet als je fouten maakt, fouten maken hoort bij het werk en is dus risico werkgever.

Er moet iets zijn dat je de werknemer persoonlijk (dus zonder zijn werknemerspet) kunt verwijten. In deze zaak was bij een stichting een doos met “erasmania” (spullen over Erasmus) verdwenen. Die waardevolle collectie stond gewoon op een plank op het kantoortje van de directeur. Heel slordig dus, en de stichting was dus aansprakelijk voor het kwijtraken. En de directeur zelf ook:

[Haar] treft persoonlijk een ernstig verwijt van het feit dat zij – als directeur van de stichting en als degene die tot de uitlening van de erasmiana het initiatief had genomen – de erasmiana heeft opgeborgen op een ook voor derden toegankelijke en van buitenaf zichtbare plek om vervolgens lange tijd niet meer naar de erasmiana om te kijken, zeker gelet op haar voorafgaande toezegging aan [eiseres] de erasmiana “in een gesloten vitrine” tentoon te stellen.

De wijze van beveiligen was hier dus haar eigen keuze, waarbij ze zélf had gezegd een gesloten vitrine te gebruiken en daar vervolgens van afweek. In die situatie kun je inderdaad wel spreken van bewuste roekeloosheid.

Aansprakelijkheid bij de werknemer leggen kan wel, maar onder twee strikte voorwaarden: (1) Dat moet schriftelijk zijn afgesproken, en (2) de werknemer moet er voor verzekerd zijn. In de ICT is (2) vrijwel onmogelijk, probeer maar eens een beroepsaansprakelijkheidsverzekering te krijgen in die branche. Lukt je niet. Verzekeren tegen fysieke schade kan wellicht wel, maar dat is het probleem zelden bij ICT-werknemers.

Een reglement gaat hier weinig aan veranderen. In deze zaak was schade aan een bedrijfsauto aangericht door de chauffeur, die volgens een gebruikersovereenkomst en het autoreglement daarvoor een eigen risico had aanvaard. Maar de rechter negeert dat compleet: was er bewuste roekeloosheid? Nee? Dan geen aansprakelijkheid, punt.

En wat nu als de werknemer de wet overtreedt? Die vraag krijg ik heel vaak van securitymensen en systeembeheerders, die bijvoorbeeld gevraagd worden alle werknemers structureel in het geniep te monitoren of zelfs om een privémailbox te kraken omdat men iemand weg wil werken. We gaan wederom vergelijken met auto’s (wat sowieso moet bij ICT-vraagstukken, maar in dit geval omdat alle rechtspraak over auto’s gáát).

De Hoge Raad bepaalde in 2008 dat de werkgever verkeersboetes van de werknemer niet hoeft te betalen, ook niet als deze zijn begaan als onderdeel van het werk. Dit is gewoon de eigen verantwoordelijkheid van de werknemer. Je kunt dat doortrekken naar de ICT-medewerker die zelf strafbare feiten begaat op het werk, dat is zijn verantwoordelijkheid. Maar het kan anders komen te liggen als de werkgever het begaan van de overtreding heeft bevorderd, bijvoorbeeld door speciale instructie te geven of door materiaal ter beschikking te stellen waar de overtreding door veroorzaakt wordt. In deze zaak ging het om een te zwaar beladen vrachtwagen, wat de chauffeur moeilijk verweten kan worden (want hij had zelf niets te zeggen over het beladen).

Arnoud

PS: meelezende arbeidsrechtjuristen, ik hoor graag van jullie En als jullie interesse hebben in verwijzingen van werknemers met dergelijke vragen dan helemaal.

Kent u onze boekenserie Deskundig en praktisch juridisch advies al? Webwinkels, hosting, software, security en meer!

Gerelateerde berichten:

• Is de werkgever aansprakelijk voor illegale software van de werknemer? (06/05/14 08:09)
• Aansprakelijk voor Bring your own device? (29/03/12 08:11)
• Als werknemer op persoonlijke titel een geheimhoudingsovereenkomst tekenen, kan dat? (16/12/13 08:10)
• Mag je op het werk de internetradio aan laten staan als dat geld kost? (24/01/18 08:04)
• Ik moet tekenen voor aansprakelijkheid voor datalekken bij ons bedrijf! (16/11/15 08:15)

Reacties:

Er zijn nog geen reacties op dit bericht.