Wat is het verschil tussen een officier van justitie en een rechter-commissaris?

Een lezer vroeg me:

Ik las een artikel over de draconische SOPA wet die men in de VS wil aannemen. Over één punt had ik een vraag. Men schrijft: “Hiervoor is dan een bevel van de Officier van Justitie genoeg, een rechterlijke uitspraak is niet meer nodig.” Maar waarom is dat eigenlijk erg? Het lijken mij (als juridische leek) beide hele capabele personen die beiden een vakgerichte studie afgerond hebben en verstand van zaken hebben. Dus waarom zou een Officier van Justitie een andere beoordeling maken dan een rechter?

De Officier van Justitie is een vertegenwoordiger van het Openbaar Ministerie (OM). Hij geeft leiding aan de politie bij het onderzoek naar een strafbaar feit en treedt op als aanklager in een strafzaak. Een rechter-commissaris is een rechter die toezicht houdt op strafrechtelijke onderzoeken door dat OM. Bepaalde opsporingsmiddelen, zoals een telefoontap of doorzoeken van een mailbox, mag het OM alleen toepassen met toestemming (een machtiging) van de rechter-commissaris.

Ze spelen dus allebei een rol in het strafproces, maar het werk van OvJ deel is van de politie, of beter gezegd het Openbaar Ministerie. Zijn werk is opsporen en aanklagen. Een rechter-commissaris is deel van de rechterlijke macht, en heeft als werk beoordelen en afwegen. Een OvJ zal dus eerder geneigd zijn ergens strafbare feiten te zien en op basis daarvan te vervolgen. De rechter meldt dan of hij gelijk heeft. Maar bij twijfel vindt de OvJ je strafbaar. De rechter spreekt je juist vrij bij twijfel.

Officieren kunnen bijvoorbeeld alleen verwijdering van informatie eisen met een machtiging van de rechter-commissaris onder de huidige wet. Eind 2009 was er enige ophef over de Drentse rechter-commissaris, die structureel zou weigeren zulke machtigingen te geven. In het nieuwe wetsvoorstel computercriminaliteit zou deze bevoegdheid bij de officier worden gelegd, waarmee dus formeel geen onafhankelijke rechterlijke toetsing meer plaatsvindt alvorens informatie wordt verwijderd. Dat vind ik toch een beetje eng.

(Ik hoop dat het OM in deze zaak dus netjes een machtiging heeft gehaald, maar het artikel geeft me het gevoel dat het OM is “vriendelijk gaan vragen” bij de hoster.)

Natuurlijk, je kunt een bevel van een officier altijd aanvechten, zoals RIPE nu doet na een IP-blokkadebevel, maar lang niet iedereen zal weten dat dat kan of de energie willen steken in dat aanvechten. Een ingebouwde toets bij een onafhankelijke instantie lijkt me toch iets handiger dan.

Arnoud

Kent u onze boekenserie Deskundig en praktisch juridisch advies al? Webwinkels, hosting, software, security en meer!

Gerelateerde berichten:

• 552a Sv-beklag door officier van justitie in rechtshulpcontext (05/10/10 16:46)
• Rijksrecherche gevorderd tegen officier van justitie en rechter (12/02/11 00:17)
• Verstoorder dodenherdenking twee weken langer vast (07/05/10 20:16)
• Machtiging rechter-commissaris bij strafbare uitingen echt nodig (24/12/09 08:40)
• OM wil als onderzoekswens alleen Wilders horen (20/01/10 15:06)

Reacties:

Er zijn nog geen reacties op dit bericht.