Ook Hoge Raad oordeelt dat Deliveroo-koeriers geen zzp’ers waren. Heeft dat grote gevolgen?

mohamedhassan / Pixabay

De fietskoeriers van Deliveroo waren werknemers en geen zzp’ers, zo zegt ook de Hoge Raad. Dat meldde NRC vorige week. Heeft dat gevolgen voor alle 1,2 miljoen zzp’ers in Nederland, vraagt men er direct achteraan. Naar goed journalistiek gebruik moet het antwoord dan “nee” zijn, maar laten we eens kijken wat de Hoge Raad nu echt vond.

De uitspraak is de laatste in een lange reeks van discussies en rechtszaken over de status van bezorgers die voor een bedrijf met een app, pardon een participant in de platformeconomie, aan het werk zijn. In 2018 vonniste de rechtbank Amsterdam nog dat een Deliveroo-bezorger freelancer was, mede omdat deze zeer parttime werkte en het contract keurig “ZZP-overeenkomst” heette.

De zaak waar het nu om gaat, startte in 2019: Deliveroo-bezorgers zijn toch werknemers, was de uitkomst. Wat was nu het verschil?
In juli vorig jaar concludeerde de rechtbank nog op basis van de tekst van een freelancer-contract dat de fietskoerier een zzp’er was, maar dat was wat kort door de bocht: je mag aan een contract met een hulppersoon alleen waarde hechten als er inhoudelijk onderhandeld is. Is het een standaardcontract dat de hulppersoon opgelegd kreeg (“alsjeblieft, hier tekenen graag”) dan is daaraan geen aanwijzing te ontlenen dat partijen samen beiden wilden dat de koerier zzp’er was. Ook de andere stappen die de rechter vorig jaar zag – het inschrijven bij de KvK, het zelf kopen van kleding en vervoersboxen – tellen niet mee in zo’n situatie.
De rechter liet alle mooie woorden uit die tijd over platformeconomie, flexwerken en wat dies meer zij voor wat ze waren, en legde de definitie van “arbeidsovereenkomst” er letterlijk tegenaan. En die is onafhankelijk van hoe je het noemt of wat futurologen zeggen dat werk in de 21e eeuw gaat zijn. Niet raar dus dat hij uitkwam bij “wél arbeidsovereenkomst”.

Deliveroo ging natuurlijk in hoger beroep, want je zou het eens een keer eens zijn met een vonnis als groot bedrijf, kom nou. Maar ook daar kreeg men ongelijk: ook als Deliveroo zelf zegde géén maaltijdbezorgplatform te zijn (dat is serieus met droge ogen verdedigd door een overigens zeer competente advocate) maar slechts een IT-bedrijf, dan nog kun je best werknemer zijn van dat bedrijf.

Het was bij het Hof ook voor een deel de IT die ervoor zorgde dat Deliveroo werkgever was:
Het GPS-systeem geeft Deliveroo daarmee een vergaande controlemogelijkheid op de werkwijze van de bezorger. FNV heeft erop gewezen, en zulks komt het hof ook aannemelijk voor, dat deze GPS-bekendheid ook een druk op de bezorger uitoefent. De klant rekent op bezorging van een maaltijd op een bepaald tijdstip; wanneer een bezorger bijvoorbeeld langzamer gaat fietsen, dan zal de klant (en daarmee Deliveroo) hierover teleurgesteld zijn, hetgeen een bezorger menselijkerwijs zal willen proberen te voorkomen. Het GPS-systeem geeft Deliveroo (al dan niet via haar klanten) dus een vergaande controlemogelijkheid, die eveneens als een vorm van gezag is aan te merken.
De Hoge Raad had in 2020 al uiteengezet wanneer je een contract een arbeidsovereenkomst noemt. Bedoelingen doen er niet toe, het gaat om de feitelijke situatie. Je kijkt er objectief naar: werkt iemand ‘in dienst’, krijgt zhij ‘loon’ om ‘gedurende zekere tijd’ bepaalde ‘arbeid’ te verrichten en is er `gezag’ (die IT dus, bijvoorbeeld). Zo ja, dan is het een arbeidscontract.

Men voegt daar nu aan toe dat je uiteindelijk wel gewoon naar alle omstandigheden van het geval moet kijken. Als iemand zich bijvoorbeeld nadrukkelijk profileert als zelfstandige (eigen ondernemersnaam/logo, reputatie, aantal opdrachtgevers, fiscale kwalificatie) dan is dat een factor die meeweegt. Maar er is geen hard criterium “doe x en je bent zzp’er”.

Deliveroo had dat namelijk geprobeerd met het argument dat je niet hóefde te werken. Je mag als IT-medewerker-met-maaltijdtas (de Capgemini-bezorgers, wie kent ze niet) immers weigeren een maaltijd te bezorgen, waar een gewone 9-tot-5 medewerker een probleem zou hebben als die besluit vandaag gewoon even thuis te blijven. De HR trekt de vergelijking met de appelplukkers en vakantiewerkers, en concludeert dat dit geen keiharde eis is om van een arbeidsovereenkomst te kunnen spreken. Het kan, een arbeidscontract waarbij je soms thuis mag blijven. Als je dat allebei zo wil, waarom niet.

Er blijft dus niets over van de stellingen van Deliveroo, en onvermijdelijk is dan ook dat de fietsbezorgers aangemerkt worden als werknemers. Wellicht zou dat anders kunnen of mogen zijn (zie onder meer dit artikel uit alweer 2017), maar dat verklaart de HR tot nadrukkelijk een politieke discussie.

De HR wilde niet zelf een harde lijn trekken: velen waren bang dat de hoogste rechter zou bepalen dat je alleen moest kijken naar het soort werk – wie hetzelfde doet als de werknemers, is automatisch en ongeacht de omstandigheden óók een werknemer. Dat zou heel vervelend zijn voor alle bedrijven en instellingen die met een flexschil werken.

Heeft dat gevolgen voor alle 1,2 miljoen zzp’ers in Nederland, zo vroeg NRC zich af. Antwoord dus: nee. Ook niet direct voor de Deliveroo-bezorgers, want in oktober 2022 vertrok het bedrijf, naar eigen zeggen omdat het niet meeviel de markt te veroveren. Men deed wel een aanbod tot vergoeding:
De vaste werknemers van Deliveroo in Nederland krijgen compensatie voor het verlies van hun baan. De bezorgers zijn echter niet in dienst, maar krijgen ook een bedrag uitgekeerd. `Dat maakt dit sociaal heel uniek. Deliveroo heeft zelf contact met ons opgenomen, en dat heeft geleid tot deze afspraken’, zegt Anja Dijkman, FNV-bestuurder Platformwerk. `Ik denk dat zij op een nette manier uit Nederland willen vertrekken.’
Toch blijft de gedachte hangen dat men mede vertrok omdat deze HR-uitspraak grote financiële gevolgen zou hebben, en daar hadden de investeerders natuurlijk geen zin in.

Arnoud

 

 

Het bericht Ook Hoge Raad oordeelt dat Deliveroo-koeriers geen zzp’ers waren. Heeft dat grote gevolgen? verscheen eerst op Ius Mentis.

Gerelateerde berichten:

• Deliveroo-bezorgers zijn dus echt werknemers, ja daarvoor was een rechtszaak nodig (22/02/21 08:15)
• Rechtbank: Deliveroo-bezorger is zzp’er en geen werknemer (27/07/18 08:14)
• Deliveroo-bezorgers zijn toch werknemers en geen zzp’ers (21/01/19 08:11)
• In mijn tijd had je niet eens Deliveroo op je telefoon als scholier (15/01/20 08:15)
• Robert ten Brink groot fan van Foodora en Deliveroo (11/08/17 13:40)

Reacties:

Er zijn nog geen reacties op dit bericht.