Wat gaan we doen met die corona-app van de overheid?

De Nederlandse overheid is van plan om twee apps te gebruiken om besmettingen met het coronavirus te traceren. Dat meldde Tweakers eergisteravond. De eerste app “vertelt je of je in de buurt bent geweest van een andere gebruiker, die besmet blijkt te zijn. Je krijgt dan het advies om binnen te blijven en het verzoek om een tweede app te gebruiken”, aldus de minister. Die tweede app is bedoeld om makkelijk contact te houden met een dokter in de buurt. Het roept natuurlijk de nodige privacyvragen op, inclusief de onvermijdelijke dooddoener dat privacy zou moeten wijken voor volksgezondheid. Helaas is er nog veel onduidelijk hoe het werkt, zodat het lastig is precies te zeggen of dit nu goed gaat of niet.

Een oud gezegde in de IT luidt: ongeacht het probleem is de oplossing een database. Dat zou hier ook vrij voor de hand liggen, zeker als er met haast aan een app wordt gebouwd. De app stuurt door waar je bent geweest, dat wordt centraal opgeslagen en zodra bekend is dat persoon X besmet is, kijk je in die database welke personen bij hemhaar in de buurt waren en stuur je iedereen een quaraintaineverzoek.

Nadeel: dan heb je dus een database waar van iedere Nederlander in staat waar ie is geweest, en dat zal onvermijdelijk leiden tot feature creep en ander ongewenst gebruik. Want niets zo permanent als een noodoplossing (de noodgebouwen van mijn vwo-school stonden al 10 jaar toen ik brugwup was, en werden vijf jaar geleden gesloopt). En ik hoop dat ook de “privacy moet even wijken voor de volksgezondheid/ de economie”-mensen het met me eens zijn dat dit geen handige oplossing is.

Hoe moet het dan wel? Nou ja, uit gaan van het minimale, beginnen met privacy en dan kijken waar je aan moet knabbelen. Bijvoorbeeld heel simpel, de app houdt lokaal bij wie hij heeft gezien, en pas bij een besmetting wordt er -op peertopeer wijze- informatie uitgewisseld tussen telefoons. Ik hoef niet te weten wie er in Groningen besmet is als ik in Amsterdam thuis blijf, dus er hoeft geen database te zijn waarin mijn locatie en die van die Groningse opgeslagen is.

Is er een besmetting, dan wordt een unieke code voor het slachtoffer verspreid onder appgebruikers (zeg maar een pushbericht) en je telefoon kan dan nagaan of je die persoon in de buurt hebt gehad. Hier gaan techneuten dan los met hashing en zero knowledge proofs; ik vat dat even samen met dat je dan niet meer weet dan “je was in de buurt van een besmet iemand” en dat kan zodanig dat je niet eens een persoonsgegeven hebt in de vorm van iemands serienummer. Een uitwerking hiervan is al beschikbaar ook: Pan-European Privacy-Preserving Proximity Tracing.

Op Twitter las ik het voorstel voor, ahem, `Covimon Go` van André Koot. Die zet de toegang tot informatie voorop, wie mag erbij en waarom. Dergelijke systemen zijn bekend bij onder meer Pokemon Go, vandaar de naam. Je hebt dan niet meer nodig dan “Op deze geo heeft het afgelopen uur iemand met de status `besmet’ rondgehangen.” in de centrale database, en die informatie kan dan worden ontvangen door iedereen die daar ook recent geweest is. Je hebt dan niet eens een login of zelfs maar een identifier nodig.

Probleem blijft natuurlijk: hoe weten we dat iemand de status `besmet’ heeft? Met weinig testen is dat heel ingewikkeld, en dan heb je ook nog eens de vals positieven zoals de automobilist die naast een besmette fietser stond bij het stoplicht of bij de buren in de flat met dikke muur er tussen.

Verder werkt dit natuurlijk alleen als genoeg mensen (ik zou zeggen 80% van de bevolking) meedoen met deze app. Dat zal een heel eind lukken op vrijwillige basis, genoeg mensen willen immers weten of ze op een onveilige plek zijn geweest – en misschien kan de app zelfs zeggen, blijf even weg van locatie X want daar is net een besmetting gemeld.

Het verplicht stellen vanuit de overheid lijkt me een heel ander verhaal. Dat kan onder de AVG alleen onder de voorwaarde van artikel 6 lid 1 sub e AVG:

De verwerking is noodzakelijk voor de vervulling van een taak van algemeen belang of van een taak in het kader van de uitoefening van het openbaar gezag dat aan de verwerkingsverantwoordelijke is opgedragen;

Onder “algemeen belang” kun je ook de volksgezondheid rekenen, dus dat gaat op papier goed. Vervolgens krijg je de eis (lid 3) dat een en ander in een wet moet zijn uitgewerkt die ook nog eens de nodige waarborgen kent en de vereiste details uit de AVG (zoals bewaartermijn) uitwerkt. Vereist is ook dat de maatregel (dus het verplichte karakter) evenredig is met het belang dat de wet wil dienen.

Het komt dus neer op de vraag: moet je dit echt van iedereen eisen (de mensen zonder smartphone even uitgezonderd natuurlijk). Wat levert het op dat we niet op andere wijze kunnen bereiken, bijvoorbeeld door te zeggen: blijf gewoon binnen, zoals we nu al doen. Ik moet zeggen dat ik dat echt niet weet.

Arnoud

Het bericht Wat gaan we doen met die corona-app van de overheid? verscheen eerst op Ius Mentis.

Gerelateerde berichten:

• Bescherm onze gezondheid, maar bescherm ook onze rechten (08/04/20 22:08)
• Noord-Holland gaat bij Bos bankieren (09/02/10 16:23)
• De privacy-audits van de politie (04/07/12 12:31)
• Maak de corona-app verplicht vrijwillig (08/06/20 18:30)
• Wat hoort thuis in een CoronaMelder-wet? (19/08/20 17:07)

Reacties:

Er zijn nog geen reacties op dit bericht.