Zinderende hitte in Australië
19/12
2019
2019
Dat het daar nu zo heet is, lijkt deels gekoppeld te zijn aan dezelfde atmosferische processen als die in Europa spelen, en hier ons winterweer almaar beperkter laten zijn. De kernfactor lijkt te liggen in de veranderende koers van de straalstroom.
Hitte, branden en rook
Het doet pijn aan je hart als je de verhalen leest over de verzengende hitte en de vele branden in Australië. Zelf ben ik er ooit geweest, eind vorige eeuw. Ik reisde er een klein jaar rond, werkte links en rechts en heb vooral veel van de natuur en de prachtige fauna mogen genieten. Al die dieren die zich op het losgelegen continent hebben ontwikkeld, zijn van een grootse schoonheid. Koala’s, kangoeroes, wallaby’s, kookaburra’s, wombats. Het rijtje exotische wezens is bijkans eindeloos. Zelf was ik vooral getroffen door het vogelbekdier. Een bijna uitgestorven diersoort waarvan ik er eentje op Tasmanië meermaals voorbij heb zien zwemmen in de vijver bij de boerderij waar ik verbleef. Zo’n fantastisch beestje, lijkend op een mengelmoes van een bever, een rat en een eend.
En dan hoor je nu al die verhalen over grote branden die deels oncontroleerbaar woeden, de loeihitte, ontheemde koala’s en de zeer slechte luchtkwaliteit. Dat laatste niet alleen door de smog, maar ook door de hoge ozonconcentraties die het gevolg zijn van zonnestraling en viezigheid. Plus de vrees dat het land in de toekomst grotendeels onbewoonbaar wordt door de steeds heter wordende zomers. De klimaatverandering gaat aan geen continent voorbij.
Straalstroom op het noordelijk halfrond
In ons deel van de wereld, in Europa, merken we ook de opwarming van het klimaat. Winterweer is minder aanwezig en gebroken records zijn 9 van de 10 keer warmterecords. Het versterkte broeikaseffect is daar debet aan, waardoor zoninstraling gemakkelijker tot warmer weer leidt. Op sommige plekken draagt de ontbossing bij aan de extra opwarming (en erosie) en vooral het warmere oceaanwater zorgt voor een significante bijdrage aan de hogere temperaturen.
Die opwarming heeft niet alleen aan de grond zijn effecten, maar vooral ook hogerop in de atmosfeer. We hebben daar nog niet zo’n volledige kijk op, maar alles wijst erop dat ook in de hogere luchtlagen temperatuurvariaties anders zijn dan 30, 50 of 100 jaar geleden. Deels komt dat doordat er op het aard/zee-oppervlak minder ijs ligt op de Noordpool en de wateren daar minder koud zijn dan vroeger. De opwarming die dat genereert, werkt door in de hogere luchtlagen en zorgt ervoor dat op ook op hoogte de temperaturen boven de Noordpool in zijn algemeenheid minder laag zijn dan ooit. Dit heeft effect op de meest in het oog springende atmosferische transportband: de straalstroom. Die meandert, golft, nu meer dan vroeger. Het leidt ertoe dat je gemakkelijker in een golftop terechtkomt, met uitbraak van warme lucht, in ons geval vanuit Zuid-Europa en Noord-Afrika. De golfdalen, met kou, zijn er ook, maar omdat de basistemperatuur beduidend hoger is gekomen (ten opzichte van vroeger) zijn de kou-uitbraken minder uitgesproken. Er moet heel wat gebeuren willen we echt in diep winterweer terecht komen. In het geval van Australië lijkt deze meanderende straalstroom ook een grote rol te spelen.
Straalstroom bij Australië
Aan de andere kant van de wereld speelt op atmosferisch gebied hetzelfde als op het noordelijk halfrond. De wateren worden warmer, de Zuidpool ook en de straalstroom kiest vaker een golvende koers dan vroeger. De straalstroom om de Zuidpool, de poolwervel, is ook vaker aan het golven. Er zijn kou-uitbraken als een golfdal (gezien vanaf de evenaar) uitslaat vanaf de pool richting Australië. Een dergelijke uitbraak vond eind november en begindecember nog plaats. . Bijzondere koude lucht arriveerde in het zuiden van Australië. Er viel veel sneeuw in delen van Tasmanië, en in de berggebieden van Victoria en New South Wales (Zuidoost-Australië). Op enkele plekken werd een zomerkou-record verbroken.
Maar nu beleeft Australië een golftop (gezien vanaf de evenaar). Zeer warme lucht is uitgestroomd tot over het zuiden van het continent. De combinatie van een zeer droog klimaat (in Centraal-Australië) met vooral woestijn, en een voluit schijnende zon zorgt ervoor dat alle zoninstraling ten bate komt van de opwarming. Daar waar branden ontstaan, worden er nog eens extra warmte en stof in de atmosfeer gebracht, leidend tot nog weer dat stukje extra. En zo kan het zijn dat het snerpend heet is in grote delen van het continent. Overigens, de allerhoogste temperatuur ooit gehaald is 50,7 graden, gehaald in januari 1960. Die waarde is nu niet bereikt, maar het gevaar is nu vooral de lange duur en de grootschalige verspreiding van de hitte.
Komende dagen verlichting
De hitte blijft morgen nog omvangrijk, maar morgenavond steekt er een felle aanlandige wind op in het zuiden van Australië. Dat betekent een opluchting voor een stad als Adelaide, die van ruime veertigers op vrijdag, naar een hanteerbare dertig graden valt. Ook Sydney en de kustgebieden aldaar krijgen wind (schuin) van zee en gaan vanaf zondag naar 22 tot 25 graden. De hitte zelf verplaatst zich naar de regio's vlak west van de oostkust, naar het centrum, het noorden en noordwesten van het continent. Zo'n 200 kilometer van Sydney, het plaatsje Dubbo, blijft bijvoorbeeld in de veertigers uitkomen de komende tijd. Het is nu vooral hopen dat de branden niet verder aanwakkeren, dat ze snel gedoofd kunnen worden en dat er wordt gered wat er te redden valt.
Bron: Weer.nl; Bureau of Meteorology; AGUpubs, Weatherzone.
Datum: donderdag 19 december 2019, 13:43
Bron: Meteo Consult
Categorie: Weer en Verkeer
Tags: Adelaide, Australië, Sydney
Gerelateerde berichten:
- Tropische hitte en onweersbuien (05/06/15 11:30)
- Van hitte naar zomerwarmte met onweer (19/07/14 13:05)
- Hittealarm in Zuid-Europa (19/08/09 14:10)
- Tropische hitte in delen van Spanje (14/05/15 13:16)
- Australië: extreme hitte en cycloon Riley (26/01/19 11:54)
Reacties:
Er zijn nog geen reacties op dit bericht.