Het mysterie van Deelen nog niet ontrafeld

Een hitterecord in Nederland zonder het bijbehorende mysterie is bijna niet denkbaar. Laaide de discussie rond het vroegere warmterecord van Warnsveld af en toe op behoorlijk op, nu is er het vraagstuk van de ‘temperatuurmeting van Deelen’.

Iedereen weet het nog wel, die bloedhete donderdag 25 juli 2019. Nederland keek gespannen mee hoe de knetterhete zon de temperaturen in de ochtend omhoog joeg. Rond 12 uur werden in het oosten en zuiden al temperaturen boven 35 graden gemeten en om 2 uur ’s middags ging een storm door het land. Het meetstation op de vliegbasis Deelen bij Arnhem gaf een temperatuur van 40,8 graden aan. Even later werd het er zelfs 42,9 graden, een ongelooflijk record.

Afgewezen
De stijging van de temperatuur en de erop volgende daling gingen zo snel dat vrijwel meteen twijfels rezen. Het duurde niet lang en het KNMI wees de meting af. Niet de 42,9 graden verdwenen als maximumtemperatuur in de boeken, maar de 39,9 graden die later in de middag werden bereikt. Het echte hitterecord ging met 40,7 graden naar vliegveld Gilze-Rijen.

Wat zit er achter het mysterie?
Blijft over de vraag wat er nu is gebeurd? Had de sensor van de thermometer op de vliegbasis Deelen ‘niet naar behoren’ gefunctioneerd? Of was er iets anders aan de hand? Inmiddels hebben we uitsluitsel. Na grondig onderzoek door het KNMI is komen vast te staan dat er met de sensor die de gewraakte temperatuur mat, niets mis was. Ook waren er op andere plekken in het meetsysteem geen factoren (zoals kortsluiting of een brandje) te vinden die tot een foute meetwaarde hadden kunnen leiden. De thermometer deed zijn werk goed en het systeem gaf een juiste weergave van de temperaturen op de plek waar hij staat. Het was er dus echt even 42,9 graden.

Driehoekje op de grafiek
Toch wordt de waarde nog steeds niet goedgekeurd. Er zijn hiervoor meerdere redenen. De belangrijkste reden is dat wat er is gebeurd meteorologisch niet te verklaren is. Als je naar de temperatuurgrafiek van die dag kijkt, zie je een mooie gelijkmatige kromme, op het halve uur rond het tijdstip van 2 uur ’s middags na. Daar zie je de temperatuur eerst steil stijgen tot de historische 42,9 graden en daarna weer net zo steil weer dalen, totdat de kromming die ongeveer 30 minuten eerder was verlaten getrouw wordt voortgezet. Er zit een driehoekje op de grafiek.

Schommelingen zijn er altijd
Nu komen schommelingen in temperatuur altijd voor. En ook buiten het hiervoor beschreven driehoekje om zie je wel wat bewegingen in de grafiek. Maar ze komen niet in de buurt van wat er rond twee uur is gebeurd. Dan ga je als meteoroloog meteen twijfelen. Zoiets kan, zonder dat er iets anders dan alleen het weer in het spel is, bijna niet gebeuren. Of later we het zo zeggen: meteorologisch gezien is dit niet te verklaren. Er zijn geen andere voorbeelden van terug te vinden.

Wat dan wel?

Blijft over de intrigerende vraag wat er dan gebeurd is? We hebben er bij Weer.nl lang over gediscussieerd en ook lang naar de foto van de meetopstelling gekeken. Het meetveld van de vliegbasis bevindt zich op een stuk gras dat voor driekwart door asfaltwegen wordt omgeven. Aan de zuidoostkant ervan bevinden zich dichtbij een radar, een gebouw en een klein parkeerterrein. Nog wat verder naar het oosten ligt achter een bomenrij een vrij groot grasland.

Omstandigheden
Op de dag van de meting stond er een zwakke tot matige oostelijke tot zuidoostelijke wind, met windvlagen tot ongeveer 20 kilometer per uur. Windstil was het dus niet. Dat het om een warme luchtbel is gegaan die langs de thermometer omhoog is gestreken, lijkt zeer onwaarschijnlijk. Het effect van zoiets is maar kortstondig en duurt veel korter dan het fenomeen zoals het op de temperatuurkromme zichtbaar is. Ook lijkt het onwaarschijnlijk dat de asfaltwegen, het gebouw, de parkeerplaats of het veld naast de bomenrij van invloed zijn geweest. Warmte daar zal voornamelijk omhoog zijn gegaan (warme lucht is licht) en niet bij de thermometer terecht zijn gekomen.

Was het een reflectie?
Als je goed naar de temperatuurgrafiek kijkt, blijft er misschien nog één mogelijkheid over. De vorm van de grafiek heeft wel iets van wat er gebeurt tijdens een zonsverduistering, maar dan omgekeerd. Daar waar de zonnestraling tijdens een zonsverduistering tijdelijk dipt, met een eerst een daling en daarna weer een stijging van de temperatuur tot gevolg (een beetje in de vorm van een driehoek), lijkt in Deelen precies het tegenovergestelde te zijn gebeurd: een tijdelijke stijging van de instraling door de zon, een beetje naar analogie van de vermindering tijdens een zonsverduistering, gevolgd door weer een even snelle afname. Mogelijk heeft er in de buurt van de sensor een object gestaan waartegen de zon (tijdens zijn draaiing door het zuiden) tijdelijk reflecteerde, en wel zo dat de gereflecteerde straling ervan precies op en rond de sensor uitkwam, bovenop de normale instraling van de zon. Het grappige is dat de 10 centimeter temperatuur netjes meebewoog.

Volgend jaar op 25 juli kijken?
Hoe dat dan precies in zijn werk moet zijn gegaan, is niet te reconstrueren. Zoals de feiten nu liggen, was er niemand bij. De vliegbasis was op de dag van de meting gesloten. Eigenlijk is er maar één manier om het te weten te komen. Volgend jaar op 25 juli weer bij de meter gaan staan, hopen dat het zonnig is en zien of het fenomeen zich herhaalt. Intussen hebben we met Gilze-Rijen wel een hitterecord waar geen smetje op zit. En blijft het mysterie van Deelen nog even bestaan.

Bron: Weer.nl

Gerelateerde berichten:

• `Niet recordbrekend warm` (02/07/10 10:41)
• Eindhoven was met 35,5 graden het warmst (02/07/10 20:39)
• Extreem koude nacht en dag (19/12/09 13:08)
• Weersverwachtring: vrijdag en zaterdag zeer warm (01/07/10 14:39)
• Op twee na warmste zomer sinds 1901 (28/08/19 16:34)

Reacties:

Er zijn nog geen reacties op dit bericht.