De novemberwinter van 1985

Midden jaren 80 van de vorige eeuw kwam het tot een aantal koude winters. De winter van 1986 begon al in november 1985 met vooral veel sneeuw.

Na de vroege winterinval van november 1980, was het vijf jaar later opnieuw raak. Midden november 1985 kwam Koning Winter al naar de Lage Landen en zo begon de winter van 1985-1986 bijzonder vroeg. Na een milde december kwam in januari en februari de winter opnieuw terug en uiteindelijk werd in februari de 14de Elfstedentocht verreden. Hadden we na 1963 maar liefst 22 jaar moeten wachten op de Tocht der Tochten, nu was het na de tocht van 1985 een jaar later alweer raak! In het boek Winters van Toen gaat de meeste aandacht uiteraard uit naar de kou van januari en februari 1986, maar de novemberkou is zeker opmerkelijk te noemen en het totaal van 25 dagen met sneeuwval ergens in het land is zelfs voor een wintermaand als januari nog uitzonderlijk hoog.

De eerste sneeuw
Begin november zorgde een uitbraak van koude polaire lucht al af en toe voor winterse neerslag. Op 2 november werd in de noordelijke helft van het land al de eerste natte sneeuw waargenomen. Toen de koude lucht in de nacht van november tot rust kon komen (wegvallende wind en weinig bewolking) daalde het kwik in het binnenland lokaal tot onder -5 graden. Voor sommige plaatsen was dit zelfs de koudste nacht van de gehele novembermaand en dat terwijl het echte winterweer nog moest komen! Ook op 6, 10 en 11 november wist opnieuw koude lucht uit de poolstreken over West-Europa uit te stromen. Op 6 november kwam het daarbij zelfs tot een fikse storm. Vanaf de 11e bleef de winterse neerslag lokaal ook even liggen. Op 11 november werden sneeuwschuivers gebruikt om de A44 bij Wassenaar schoon te krijgen. Een forse winterse bui had de weg plotseling bedekt met een flinke laag sneeuw en hagel. Er stond tijdens de ochtendspits een file van maar liefst 12 km!

Nog heftiger ging het er aan toe in het Rijk van Nijmegen waar op maandagochtend 12 november een fors pak sneeuw was gevallen van 5 tot 8 cm. De sneeuwval ging ’s nachts gepaard met forse windstoten waardoor zelfs enkele bomen waren omgewaaid. Na de sneeuwbuien van de 12e, begon de luchtdruk boven Scandinavië te stijgen. De winterliefhebbers die zo vroeg in het seizoen al getrakteerd werden op sneeuwbuien en nachtelijke vorst, werden hierdoor nerveus. Zou de wind gaan draaien naar het oosten waardoor het (na de koude winter van 1984-1985) opnieuw tot serieus winterweer zou komen?

IJsdagen en wat sneeuw
Op de 17e viel de winter echt in. Boven Finland bouwde zich een sterk hogedrukgebied op met een kerndruk van 1053 hPa. Zo’n sterk hogedrukgebied is niet zomaar weg en dus kon aan de zuidkant van dit hoog steeds koudere lucht naar het westen stromen. De maximumtemperatuur kwam met 2 tot 4 graden nog wel ruim boven nul uit, maar twee dagen later bleef het de hele dag vriezen en was er dus sprake van een ijsdag. Niet recordvroeg zoals in 1980, maar een ijsdag in november blijft opmerkelijk. De dag erna werd het niet warmer dan +0,5 graden in de omgeving van Den Helder tot -3 graden langs de oostgrens. Beide dagen trokken uitgestrekte wolkenvelden over het land waaruit soms een beetje (mot)sneeuw viel. Heel lokaal was die sneeuwval voldoende om ook een sneeuwdekje op te leveren. Zowel de bewolking als een verder aantrekkende oostenwind zorgde voor een vlak temperatuurverloop. In de nacht vroor het over het algemeen licht.

Vanaf de 21ste volgde een periode waarbij het ’s nachts meestal licht vroor en het overdag een paar graadjes dooide. Soms viel er ook nog wat neerslag. Een groot deel van de neerslag viel, zeker in het binnenland, in de vorm van sneeuw. Op de 23ste lag er in het oosten en zuidoosten tijdens de ochtendwaarneming tussen 1 en 8 cm sneeuw. De sneeuwval duurde behoorlijk lang met in Limburg zo’n 17 uur lang sneeuwval en in Maastricht een maximumtemperatuur van precies 0.0 graden.

Het hogedrukgebied ging in de loop van de maand aan de wandel en kwam uiteindelijk in de buurt van IJsland te liggen. Hierdoor neigde de wind vaker naar noord en kwam het zeker in de kustprovincies tot dooi. Soms kwam de temperatuur met moeite onder het vriespunt uit, maar juist de combinatie van temperaturen rond het vriespunt en af en toe een paar winterse buien zorgde voor plaatselijke gladheid. Het aantal dagen met sneeuwval liep steeds verder op, maar de sneeuwsituatie voor Noord-Nederland moest nog komen.

Nog meer sneeuw
Op 27 november kwam het in de kop van Noord-Holland, Friesland en Groningen tot sneeuwbuien. Op veel plaatsen was de sneeuwval intensief genoeg om een dekje van zo’n 5 cm achter te laten. Dieper het binnenland in stierven de buien snel uit. De volgende dag werd uiteindelijk het hoogste sneeuwdek van deze winterse periode gemeten. Er lag een lagedrukgebied boven Denemarken en aan de achterzijde stroomde met een koude noordwestenwind enkele felle sneeuwbuien het land binnen. De meest zware exemplaren deden opnieuw het noorden van Nederland aan. In de vroege ochtend gaf meetpunt Eelde onweer met sneeuw door en in de Duitse Bocht stond enige tijd een stormachtige wind. De buien kwamen op terwijl de zon nog maar net boven de horizon stond. Ondermeer in Noord-Holland was er sprake van een prachtig schouwspel met rood, oranje, gele en soms zelfs groene luchten voorafgaande aan zware sneeuwbuien. In Friesland en Groningen stapelde de sneeuw zich op tot meer dan 10 cm. In Grouw lag 15 cm, Sneek 16cm en Makkum kwam op ongeveer 20 cm uit.

Waterkoude dooi-aanval
Op de laatste novemberdag kwam een dooifront dichterbij. Het begon in de nacht hier en daar te sneeuwen en in Gelderland lag er in de ochtend een laagje van maximaal 2 cm. In de loop van de ochtend ging de sneeuw echter in regen over. Een groot deel van de dag regende het bij slechts 1 graad boven nul. Begin december liep de temperatuur verder op en op 5 december was het in De Bilt zelfs 13.5 graden. Als we de balans opmaken over november 1985, dan komt de gemiddelde etmaaltemperatuur op 2.6 graden uit en in De Bilt bleef het op twee dagen ook overdag licht vriezen. In december stelde de winter weinig voor en ook in januari was van serieus winterweer absoluut geen sprake. Dat volgde wel in februari toen uiteindelijk het ijs in Friesland ook dik genoeg was voor het rijden van een Elfstedentocht.

Bronnen: Wetterzentrale.de, Meteo Consult, KNMI, nlweer.com, Leeuwarder Courant, Weerspiegel jaargang 12, nr 12. Foto’s van 23 november 1985, Zuid-Limburg, van gebruiker “Edde” https://forum.beneluxspoor.net/index.php?topic=7717.615

Gerelateerde berichten:

• KNMI: December maakte winter vrij koud [28 februari 2011] (28/02/11 11:04)
• KNMI: Winter was vrij koud met vaak sneeuw [28 februari 2013] (28/02/13 09:28)
• Een dik pak sneeuw! (12/02/17 12:00)
• Het recordkoude begin van november 1980 (13/11/14 11:30)
• De onverwachte koudegolf van 2012 (04/02/19 13:32)

Reacties:

Er zijn nog geen reacties op dit bericht.