Met 'Warnsveld' gaat stabiel baken verloren

Nu het hitterecord van Warnsveld de komende dagen waarschijnlijk uit de boeken verdwijnt, staat Nederland op het punt een baken te verliezen dat vele generaties lang stand heeft gehouden. Bijna nergens in Europa staat nog een hitterecord uit lang vervlogen tijden. Op de meeste plaatsen heeft de klimaatverandering al lang korte metten gemaakt met de hittebakens van het verleden. Zo niet in Nederland. Bij ons is ‘Warnsveld’ tot nu een onneembare horde gebleken.

Het was een ongenaakbaar hete dag, die 23e augustus 1944, toen huisarts Jan Thate in zijn tuin in Warnsveld die ongelooflijke temperatuur van 38,6 graden waarnam, die nog altijd als het Nederlandse hitterecord in de boeken staat. Waarschijnlijk maakten weinigen zich er die dag druk om. Het was oorlog en de communicatiemiddelen waren in die tijd nog heel beperkt. Thate scheef de waarneming op in zijn dagelijkse rapportage, die enige tijd later bij het KNMI terechtkwam, vermoedelijk gewoon met de post. Daar werd hij vervolgens als het record aangetekend.

‘Warnsveld’ doorstond de stormen
Natuurlijk is er in de jaren nadien vaak gediscussieerd over het al dan niet geldig zijn van deze waarneming. Maar hij hield stand. Thate had een opstelling die aan de eisen van het KNMI voldeed. En latere analyses van de atmosfeer op de dag van het record hebben laten zien dat er ook echt iets bijzonders aan de hand was. Waarschijnlijk was de bovenlucht net zo warm als de lucht die donderdag in Nederland wordt verwacht. Een belangrijk verschil is echter dat de daglengte in deze periode van de zomer een stuk langer is dan in de laatste week van augustus.

Record bracht rust
Het warmterecord van Warnsveld hielp ons nog een beetje te geloven dat het met de klimaatverandering in Nederland allemaal nog wel meeviel. Natuurlijk: het is de laatste tijd vaak warm geweest, maar toch… Hield ‘Warnsveld’ niet al bijna 75 jaar stand? Daar sprak een vorm van stabiliteit uit. We kwamen er, ondanks klimaatopwarming, toch mooi maar niet aan. In die zin was het hitterecord ook een baken van stabiliteit. En met het record lijkt ook die stabiliteit nu een beetje te verdwijnen. Een eventueel nieuw record staat zeker niet meer zo lang als zijn voorganger en zal hoogstwaarschijnlijk in de komende jaren alweer scherper worden gesteld.

Nederland buitenbeentje
Als je naar de hitterecords in de landen om ons heen kijkt, dan valt op dat die bijna allemaal van recenter datum zijn dan het Nederlandse record. Zo is de 40,3 graden van Duitsland in 2015 aangetekend en de 38,8 graden van België in 2015 én in 2018. Het Britse record stamt met 38,5 graden uit 2003 en het Ierse record met 33,3 graden uit 1987. Frankrijk heeft het record van 46,0 graden nog maar onlangs geboekt en datzelfde geldt voor de 48,0 graden in Spanje.

Herziening meetreeksen
Oude records zien we nog in Zweden (38,0 graden uit 1947) en Polen (40,2 graden uit 1921). Ook het Noorse record is met 35,6 graden uit 1970 al redelijk belegen. Toen het KNMI enkele jaren geleden de meetreeksen van de vijf Nederlandse hoofdstations vóór 1970 bijstelde (op basis van een hernieuwde analyse van de beschikbare meetgegevens voor elke locatie en ook op basis van correcties voor de gebruikte meetmethoden, die door de jaren heen nogal afweken), bleef het temperatuurrecord van Warnsveld buiten schot. Wel verdwenen de meeste hittegolven van voor 1970 uit de boeken. Die van na die tijd bleven staan, omdat die gegevens veel beter met de waarnemingen van tegenwoordig te vergelijken zijn dan de vroegere.

Natuur lijdt onder veranderingen
De kans is groot dat een dergelijke overweging vanaf woensdag of donderdag aan gewicht verliest, omdat het hitterecord dan naar onze tijd zal zijn opgeschoven. Een eventuele aanpassing van de overige meetreeksen in de toekomst doet dan minder ‘pijn’, omdat het record evengoed al is verbroken. Behalve in de recordboeken is de hitte van de laatste tijd ook in de natuurlijk duidelijk zichtbaar, iets dat de komende dagen alleen maar opvallender zal worden.

Schade duidelijk zichtbaar
Zo hebben het zuidwesten en de oostelijke helft van Nederland voor het tweede opeenvolgende jaar te kampen met grote droogte. In de Achterhoek zijn al beregeningsverboden van kracht. Vooral dennenbomen en jonge berken hebben veel last van het weer van dit moment. Ook andere jonge bomen en heideplanten kunnen niet goed bij het benodigde water komen. De bomen en planten laten hun blad vallen of sterven af. Dit komt bovenop de grote schade die vorig jaar al in de natuur is aangericht. Vooral op hoger gelegen zandgronden is die schade inmiddels duidelijk zichtbaar.

Veel bomen ziek
Andere gevolgen van het warme weer in Nederland zijn dat er nieuwe soorten insecten en andere exotische diertjes in Nederland komen. Jaren geleden begon dit al met bij voorbeeld de teken, die tegenwoordig in het middelpunt van de belangstelling staan vanwege de ziekte van Lyme, en sinds kort ook een nieuwe bacteriesoort. De knut bracht de blauwtong in Nederland en de kastanjemineermot valt de paardenkastanjes aan, samen met een andere bacterie. Vrijwel alle paardenkastanjes in Nederland zijn om die reden al jarenlang ziek. Dit komt bovenop die Iepen die door Iepziekte al vrijwel geheel uit het Nederlandse landschap zijn verdwenen. En de essen die het sinds een aantal jaren erg zwaar hebben en in grote aantallen afsterven.

Natuur verandert
Feitelijk past het weer van nu niet meer bij de natuur die we in Nederland hebben. En zit er niets anders op dan te accepteren dat die natuur in de komende jaren steeds sneller zal gaan veranderen. Misschien moeten we onze ogen in het zuiden van Frankrijk maar eens wat beter de kost geven, om te zien hoe Nederland op tijd van duur wordt. Want dat het anders wordt, staat wel vast.

Bron: MeteoGroup.

Gerelateerde berichten:

• Berg je maar voor de heetste hitte ooit (22/07/19 09:30)
• Eindhoven was met 35,5 graden het warmst (02/07/10 20:39)
• `Niet recordbrekend warm` (02/07/10 10:41)
• Nog nooit zo laat een officiële hittegolf (27/08/19 14:56)
• Op twee na warmste zomer sinds 1901 (28/08/19 16:34)

Reacties:

Er zijn nog geen reacties op dit bericht.