Waar blijft die beloofde hete, droge zomer?

Waar blijft toch die warme, droge zomer die Nederland het afgelopen voorjaar is beloofd? Veel mensen vragen zich het de laatste tijd af. Ze doen dat omdat het in de voorbije junimaand vooral in het westen van Nederland zo nat is geweest. Maar ook omdat de gemiddelde temperatuur in de in juli tot nu toe zo’n anderhalve graad onder normaal ligt. Terwijl het nu moet gebeuren.

Toch is Nederland niet meer dan een heel klein stukje op de Europese weerkaart. De hitte en de droogte zaten wel degelijk dichtbij en namen ook het oosten van Nederland mee. En, om de verwachting tot nu toe écht te kunnen evalueren, moeten we eerst ook dieper in de drukverdeling van de afgelopen weken duiken. Wat was er nu precies verwacht en wat is er uiteindelijk gebeurd? In dit verhaal zullen we een zo goed mogelijk beeld proberen te schetsen.

Warm en droog
Hogedruk in het noorden zou lagedrukgebieden in onze omgeving tegenhouden, zo stond in ons verhaal op 28 maart te lezen. Dit zou uitmonden in een warme en droge zomer, met de nadruk op de julimaand. Tegelijkertijd zouden de Britse eilanden in juli mogelijk al onder de invloed van lagedrukgebieden boven de Oceaan terechtkomen en was er een gerede kans dat de westkant van het Europese continent hier in augustus in toenemende mate ook mee te maken zou krijgen.

Als belangrijkste drijver voor het warme zomerweer in Europa werd een positieve NAO-index gezien. De NAO-index wordt positief als de luchtdruk bij de Azoren hoog is en in de buurt van IJsland relatief laag. Is dat het geval, dan splitsen zich van het hogedrukgebied bij de Azoren steeds weer nieuwe hogedrukcellen af, die over onze omgeving naar het noordoosten trekken en boven Centraal- en Noord-Europa terechtkomen. Het is de situatie die we vorig jaar zomer lange tijd hadden.

Onzekerheden
Er werden ook een paar aanmerkingen gemaakt, die niet in ons verhaal van maart zijn meegenomen. Zo gaven de deskundigen van World Climate Service aan dat de warmte en de droogte in de zomer van dit jaar zich minder ver naar het westen en noorden zouden uitstrekken dan vorig jaar. Toen deden de Britse eilanden en Scandinavië nadrukkelijk mee. Voor de zomer van dit jaar werden deze twee gebieden echter grotendeels buiten het warme en droge gebeide gehouden.

Voor het westen van het Europese continent hield dit automatisch een risico in. Want wat als het koelere en nattere gebied boven de Britse eilanden nu een klein beetje groter werd dan gedacht? Dan zou ook de westrand van het Europese continent gaan meedoen. Dit scenario werd met een 20 procents kans in de verwachting opgenomen. Belangrijkste drijver zou in dat geval niet een positieve, maar een negatieve NOA-index zijn. Met relatief hoge luchtdruk in de buurt van IJsland en relatief lage barometerstanden in de omgeving van de Azoren. Wat je dan vaak ziet in de zomer is dat er op de Oceaan voor de Europese westkust een langgerekte trog komt te liggen.

Een andere onzekerheid, samenhangend met het voor ons somberdere zomerscenario, was de vraag waar de as van de hogedruk terecht zou komen. Het maakt voor het weer in Nederland veel uit of de hogedruk boven Centraal-Europa (met bij ons zuidelijke winden als gevolg), Noord-Europa (met bij ons oostelijke winden) of in de buurt van IJsland (met bij ons noordelijke winden) ligt. De zuidelijke variant levert warm weer op, met regelmatig onweer. De oostelijke variant is het best met die van de zomer van 2018 te vergelijken en de noordelijke variant is veel koeler en kan, afhankelijk van waar het hogedrukgebied dan precies ligt, uiteindelijk ook wisselvalliger zijn.

Zonnevlekkencyclus
De kans op een negatieve NAO-index in de kleine lettertjes van de zomerverwachting is daar vooral terechtgekomen omdat we nog maar kort van het minimum in de huidige zonnevlekkencyclus verwijderd zijn, later dit jaar. Tijdens en in de eerste twee jaar na zo’n minimum maken drukverdelingen die tot een negatieve NAO-index leiden meer kans. Dit is meteen ook iets wat we bij het maken van de verwachtingen voor de komende winters in ons achterhoofd moeten houden.

Een andere onzekerheid in de verwachting gold voor het zuiden van Europa. Daar zou het, mocht de noordelijke hogedruk volledig tot wasdom komen, juist natter dan normaal kunnen worden, door een depressiebaan die over het Middellandse Zeegebied zou kunnen komen te liggen.

Wat is er gebeurd?
Genoeg over de verwachting nu, laten we kijken wat er tot dusverre in de zomer van 2019 is gebeurd. Lagen de gemiddelde temperaturen in mei nog lange tijd onder normaal, door noordelijke winden, toen juni begon, werden we met een ander drukpatroon geconfronteerd. Een hogedrukgebied kwam boven Centraal-Europa terecht en de wind bij ons belandde in de zuid- tot zuidoosthoek. Tegelijkertijd zagen we ten westen van Europa op zee een diepe trog.

Het leverde in Nederland een voortdurende afwisseling van warme en minder warme dagen op en tot en met de 19e steeds ook weer buien. Twee buiensituaties zullen lang in het geheugen blijven: die in de avond van de 4e juni en die tijdens de nacht van 5 op 6 juni. De eerste bracht in de oostelijke helft van het land onder meer in de buurt van Rheden een tornado teweeg (het onderzoek loopt nog) en tijdens de tweede werd in de buurt van Amsterdam plaatselijk enorme schade aangericht.

Laatste deel juni droog
Tijdens de laatste 10 dagen van juni nam een hogedrukgebied ten oosten van Nederland de teugels in handen. Storingen verdwenen uit beeld of passeerden inactief en de eerste tropische dagen van het nieuwe seizoen werden aangetekend. Daar waar het kwik in het zuiden van Frankrijk tot bijna 46 graden steeg en het absolute warmterecord werd verbroken, kwam het in Nederland alleen in het zuidoosten tot een lokale hittegolf. De echte hitte ging aan ons voorbij naar Duitsland. Toch sleepte juni uiteindelijk wel het warmterecord voor de maand eruit, in elk geval sinds 1901.

Gemiddeld (en het kaartje bij dit verhaal laat dat ook zien) lag de hogedruk in juni boven Centraal-Europa. Ten westen van ons was de luchtdruk juist laag. Daar waar een omslag naar een positieve NAO-index was verwacht, hield de negatieve fase (al in april begonnen) gewoon aan. Kijk je naar het kaartje waarop de afwijkingen van de gemiddelde temperaturen in juni staan ingetekend, dan lijkt het beeld behoorlijk op dat wat de mensen van WCS voor heel de zomer verwacht hadden. Een groot gebied met boven normale temperaturen, met de kern boven Centraal-Europa.

Grote lijn juniverwachting was goed
Voor wat de neerslag betreft, zat WCS in juni goed. Grote delen van Europa waren veel droger dan normaal. In Nederland was het beeld gecompliceerder. Bij ons deed alleen het oosten mee. De trog ten westen van ons bracht natter dan normaal weer op de Britse eilanden, en daaraan deed ook de westelijke helft van Nederland mee. Zo bezien lijkt de grote lijn van verwachting voor juni goed, maar is in ónze omgeving de 20 procents optie in de kleine lettertjes van de verwachting juist geweest.

Juli gaat minder goed
Voor de julimaand ziet het er allemaal echter een stuk minder rooskleurig uit. Terwijl de nadruk voor wat de hitte en de droogte betreft juist op deze maand had moeten komen te liggen, bevindt de hogedruk nu zo noordelijk (in de buurt van IJsland) dat grote delen van Europa koeler zijn geworden. De droogte houdt op de meeste plaatsen nog wel aan. In Nederland staat de temperatuur in juli na 12 dagen anderhalve graad onder normaal, de zomer als geheel loopt nu drietienden van een graad achter op de recordzomer van vorig jaar. De NAO-index is en blijft voorlopig nog negatief.

Voorlopig oordeel
Het geheel tot nu toe overziend, zal er de komende weken snel iets op de weerkaarten moeten veranderen om de hoofdlijn van zomerverwachting (de versie van maart) nog uit te laten komen. Gebeurt er niets meer, dan hadden we toch de kleine lettertjes meer nadruk moeten geven.

Bronnen: MeteoGroup, World Climate Service

Gerelateerde berichten:

• Hittegolf heeft zomer doen kantelen (29/07/19 11:09)
• Zomer warm en droog, of niet? (13/06/17 09:07)
• Atmosfeer werkt langzaam naar zijn wintersetting (17/10/19 13:00)
• De zomertrend tot en met de eerste augustusweek (23/07/16 15:27)
• Stuivertje wisselen (08/06/19 15:25)

Reacties:

Er zijn nog geen reacties op dit bericht.