Blik op noodweer Zuid-Europa

Zuid-Europa heeft het deze week flink voor de kiezen gekregen. In Spanje vielen forse buien in regio’s waar juli normaliter nauwelijks neerslag brengt, in Italië kwamen hagelstenen van de maat ‘drie keer golfbal’ naar beneden en Griekenland zag een tornado overzwiepen en daar was het waar noodweer. De oorzaak van deze heftige weersomstandigheden moet gezocht worden in de hoge temperaturen aan de grond in combinatie met een bovenlucht die grote onstabiliteit teweegbrengt.

Koudeput
Alle heftige weersfenomenen van de afgelopen dagen hebben te maken met temperatuurverschillen. En dan de temperatuurverschillen tussen ‘aan de grond’ en ‘hogerop’. In de landen rond de Middellandse Zee is het nu volop zomer en kan het ’s middags flink opwarmen. Het leidt tot stijgende luchtbellen die -als de lucht vochtig genoeg is- stapelwolken veroorzaken. Als de stapelwolken almaar groter worden (omdat de warme opstijgende luchtbellen warmer blijven dan de omringende lucht) kan zo’n stapelwolk tot meer dan 12 of 13 kilometer hoogte uitgroeien.

Hoe grote het temperatuurverschil tussen grond en bovenlucht, des te groter kunnen de stapelwolken worden. Dus, hoe kouder de bovenlucht, hoe groter de kans dat er dikke onweersbuien ontstaan. De afgelopen week lag er zo’n koude zone boven het zuiden van Europa. Op de bijgevoegde afbeeldingen is dat te zien. Op dinsdag ligt een bel met kou (koudeput) boven het noordoosten van Spanje, in de daaropvolgende 36 uur trekt die put oostwaarts tot over het noorden van Griekenland.

Tegelijkertijd speelt ook de wind op hoogte mee. Steeds is het zo dat -op hoogte- aan de voorzijde van de koude bel de wind zuidwestelijk is. Door die zogeheten cyclonale kromming van de luchtstroming (de wind op hoogte maakt dan een bocht tegen de richting van de wijzers van de klok in) ontstaat er een versnelling van de wind. Die versnelling levert op die hoogte een tekort aan luchtdeeltjes op. Dat tekort wordt aangevuld vanaf onderen. Dus, de stijgende luchtbewegingen die er tóch al zijn worden nog eens versterkt. Het leidt tot zeer hoge verticale windsnelheden en een zeer explosieve groei van stapelwolken. Als gevolg vormen zich juist op die plekke felle onweersbuien. Met dus het risico op hagel, zware windstoten, valwinden, tornado’s en heel veel regen in korte tijd.

Spanje
Afbeelding 2 toont de put boven Spanje. Die was al een paar dagen aanwezig en leidde al een paar dagen tot forse buien. In Navarra, een regio in het noorden is inmiddels de noodtoestand afgekondigd. Afgelopen maandag is het daar namelijk zeer fors tekeergegaan. De rivier de Cidacos overstroomde en in een mum van tijd waren er de bekende en gevreesde beelden van water- en modderstromen door de straten. Niet ver van Pamplona kwam het tot overstromingen in Tafalla, Olite en Pueyo. Let wel: er viel 160 millimeter in slechts 3 uur tijd. Normaal valt er in de hele maand juli ongeveer 40 millimeter.

Italië
In het noorden en oosten van Italië kregen ze de felste buien over zich heen kregen. Op afbeelding 3 is de koudeput te zien, met rechts een facebookfeed waar enorme hagelballen worden getoond. Dergelijke dikke hagelstenen zijn vele malen in de wolk op en neer geweest om tot dergelijke grootte uit te groeien. Dit zijn werkelijk waar niet alleen joekels van hagelstenen, maar het moeten dus ook joekels van onweersbuien zijn geweest om deze hagelballen te produceren. Uit de regio Pescara kwamen beelden van straten als rivieren, auto’s die met het water meedreven, bomen die waren ontworteld door de zware windvlagen en bovenal heel veel regen.

Griekenland
Vervolgens trok het onweerscomplex, aangestuurd door hetgeen er gebeurde in de hogere luchtlagen, oostwaarts naar Griekenland. In samenspel met de aanwezige hitte leidde het tot noodweer boven het noordoosten van Griekenland. Valwinden, heftige slagregens en zelfs een tornado zijn gemeld. Uit de diverse nieuwsberichten blijkt dat er zeven mensen zijn omgekomen en meer dan honderd mensen gewond zijn geraakt. Het is bij dit soort extreme weersomstandigheden vaak allerlei rondvliegend materiaal en instortende daken dat slachtoffers maakt. Bij noodweer merk je pas wat er allemaal door de lucht kan vliegen aan stoelen, tafels, dakbedekkingen etc etc.

Komende dagen?
De koudeput van de afgelopen dagen is oostwaarts weggeschoven. Een nieuwe is echter weer op komst. In eerste instantie is die koudebel wel wat minder heftig dan deze week. Het betekent dat er in Centraal-Italië en op de Balkan zaterdag verspreid onweersbuien vallen. Zondag schuiven een paar van die regen- en onweersbuien over Griekenland (vooral over het noorden en oosten).

Vervolgens verscherpt de koudeput zich vanaf zondagavond. Het betekent dat op zondagavond tot en met dinsdag de kans op lokale maar wel zeer pittige buien tijdelijk toeneemt. Daarbij bestaat het risico op zwaar onweer, hagel en wat dies meer zij, voor Italië en geheel Zuidoost-Europa.

Bronnen: MeteoGroup, Tornado in Italia, NOS, Arnaitz Fernández, The Greek analyst.

Gerelateerde berichten:

• Noodweer Italië door abnormaal warm zeewater (13/11/18 00:00)
• Zware buien in Zuid-Europa (05/10/13 12:53)
• Warmte-onweer (09/06/18 14:39)
• Een zweempje zomer (18/05/19 13:57)
• Nederland op scheidsvlak tussen wisselvallig en hoogzomers (15/08/18 10:00)

Reacties:

Er zijn nog geen reacties op dit bericht.