Wat te doen bij onweer

Ik weet het nog goed. Het was op een camping, jaren geleden. De zon was net onder, het was in de schemering, toen een felle onweersbui over het kampeerterrein trok. Liggen in een tentje, met slechts een doek tussen mezelf en al het geflits, vond ik niet bepaald prettig. Het opzoeken van het toiletgebouw leek me een stuk logischer. En terwijl ik gebukt en in een vliegende vaart naar het stenen gebouwtje rende, stonden een paar mede-kampeerders doodgemoedereerd onder een plu te babbelen. Een plu met een dikke metalen punt er bovenop. Natuurlijk, de kans is klein. En toch leek het me niet handig om er zo bij te lopen.

Het gevaar van onweer
Onweersbuien zijn spannend, mooi, impressionant. Maar ze zijn ook gevaarlijk. Je hebt de felle regens die erbij kunnen optreden, de zware windstoten en de dikke hagelkorrels. En er blijft altijd het gevaar van bliksems. De stroomsterkte kan oplopen tot meer dan 60.000 ampère. De kans dat je getroffen wordt is klein, maar toch overkomt het jaarlijks een paar mensen. Zo was er gisteren het bericht van een groep militairen in Ossendrecht die geraakt is door de bliksem. We kijken wat je zelf kunt doen om het risico op lichamelijk letsel door blikseminslag zoveel mogelijk te verkleinen.

In Nederland vallen gemiddeld zo’n 2 doden per jaar als gevolg van bliksem. Ooit was dat cijfer veel hoger, tot wel meer dan 30. Toen was ons land nog puur een agrarisch gebied en waren de mensen veel meer buiten aan het werk. Waar kon je schuilen als je midden in het veld aan het ploegen was? Bovendien had men eertijds geen weersverwachtingen en al helemaal geen neerslagradar. Het was dus veel makkelijker om overvallen te worden door een pikzwarte lucht en felle buien.

Je kunt direct getroffen worden door een bliksem, bijvoorbeeld door het hoogste punt te zijn (en vooral veel pech te hebben). Vaker komt het voor dat je indirect getroffen wordt, bijvoorbeeld doordat je vlakbij een boom staat waar de bliksem in slaat. De stroom wordt afgevoerd via de grond en die heeft dichtbij de stam nog meer dan genoeg kracht om iemand zwaar te verwonden of te doden. Gevolgen van een inslag zijn meestal hartritmestoornissen en brandwonden. Je krijgt een immense elektrische schok dat je hart er, al dan niet tijdelijk, mee op kan houden. Vaak is een directe inslag dodelijk, maar niet altijd. Er lopen in de wereld meerdere mensen rond die een inslag kunnen navertellen.

Wat te doen
Belangrijk is om te weten wat je kunt doen om een kans op een lichamelijke inslag of een inslag vlakbij jezelf te voorkomen. Het beste kun je binnen zijn, in een gebouw, of in de auto zitten. Een tent voldoet niet. Maar als je dan toch toevallig buiten bent, of moet zijn, dan zijn er wel wat handvatten om je aan vast te houden. Wie zich in de open lucht bevindt, doet er in ieder geval goed aan de hemel in de gaten te houden. Een hoog uitgroeiende stapelwolk die aan de bovenzijde wat wazig wordt (verijst) is een potentiële onweersbui.

Water geleidt stroom erg goed. Blijf dus uit de buurt van water. Ga van het water af. In een serieuze boot kun je op zich prima de kajuit opzoeken, maar pleziervaarders weten dat een onweersbui niet alleen het gevaar van bliksems brengt, maar ook van windstoten, hagel en golfslag. Aan het vissen? Haal de hengel uit het water.

Lopend in een open veld met snel opkomend onweer? Je bent het hoogste punt en dat is geen verstandig idee. In een bos word je omringd door hogere elementen. Misschien denk je dat je daardoor veilig en beschut bent. Maar dat is niet het geval. Een bliksem kan inslaan in een boom en vlak daarbij ook nog een forse schok veroorzaken. Zowel voor het bos als in het open veld geldt, als er geen andere plek is ga dan gehurkt en met de voeten tegen elkaar zitten. Maak je dus zo klein mogelijk en hou de voeten bij elkaar zodat een stroom niet een lange weg door je lijf af legt. Misschien vind je in een veld nog een stukje wat iets lager is, of een greppel. Kies dan die plek.

Tips voor in huis
Ook al zijn onze huizen over het algemeen prima beveiligd, onweer brengt áltijd een risico met zich mee voor de spulletjes. Electrische apparatuur kan door een inslag (bij jezelf, of in de buurt, of in de kabelkast van de straat) kapot gaan en de aardlek kan uitvallen. Onder de douche stappen tijdens een felle onweersbui is ook niet heel verstandig, want water is een goede geleider. Verder kun je voor het onweer uit voorzorg allerlei stekkers uit het stopcontact trekken, maar liever niet tijdens het onweer.

Bekend is het regeltje om te tellen tussen bliksemflits en donder. Elke 3 seconden is een kilometer. Hiermee krijg je een goede inschatting. Maar reken je niet rijk. Er zijn bliksemontladingen bekend die zich meer dan 20 kilometer van de bui bevonden.

Tot slot toch nog even. Het risico om geraakt te worden is klein. Waarschijnlijk is het gevaar van onderkoeling door de vele regen groter dan het risico om een enorme klap te krijgen.

Gerelateerde berichten:

• KNMI geeft weeralarm: Zware windstoten en onweer (20/08/09 09:36)
• KNMI: Zware windstoten op donderdag (19/08/09 16:53)
• Onweer trekt over Nederland (20/08/09 19:54)
• Waarschuwing KNMI: zware windstoten en onweer (24/09/12 12:28)
• Felle Flitsstorm (18/01/18 08:46)

Reacties:

Er zijn nog geen reacties op dit bericht.