Politie mocht iPhone verdachte onder dwang via duim ontgrendelen

De politie heeft in een onderzoek naar een phishingbende de iPhone van een verdachte onder dwang via zijn duim mogen ontgrendelen, las ik bij Security.nl. In drie vonnissen besliste de rechtbank Noord-Holland dat deze opsporingstechniek legitiem is, ook nu er geen specifieke wettelijke regeling is. Dat bevestigt de eerdere lijn uit februari waarin ook de Marechaussee dit mocht doen.

In deze zaak ging het om verdenkingen van phishing (juridisch: diefstal in vereniging en oplichting), waarbij de verdachten in voorlopige hechtenis waren genomen. Daarbij werd een iPhone aangetroffen, die de politie wilde ontgrendelen waarvoor de vinger van de verdachte nodig was. Die weigerde dat, waarop de officier besloot dat de verdachte weerspannig was en hem liet boeien, waarna de vinger door een agent op de telefoon werd gezet. Daarna was de telefoon toegankelijk voor onderzoek.

Het juridische probleem hierachter is dat er geen specifieke regels zijn over het doorzoeken van telefoons die als bewijs in beslag zijn genomen. Dat moet eigenlijk wel, omdat dergelijke apparaten tegenwoordig veel persoonlijke informatie bevatten. Om diepgaand te treden in de privacy van een verdachte, is een wettelijke regeling nodig. Denk aan huiszoeking of snuffelen in iemands mailbox.

De Hoge Raad bepaalde in 2017 dat de politie terughoudend moet zijn met telefoondoorzoekingen. Even kijken naar “een gering aantal bepaalde gegevens” bij een concrete aanleiding kan nog net, de gehele telefoon van 0 tot 255 doornemen zou te ver gaan tenzij daar héél zwaarwegende redenen voor zijn. In de praktijk komt dit erop neer dat hoe ernstiger de verdenking, hoe verder men mag kijken.

Leuk en aardig maar als die telefoon niet open gaat, dan houdt al het onderzoek snel op. De laatste jaren is er dan ook veel discussie geweest over hoe de politie een telefoon mag open forceren als ze niet zelf de pincode of andere unlockinformatie kan achterhalen. De vinger op de sensor forceren werd al snel een centraal punt in die discussie. Is dat nu gewoon een vingerafdruk nemen (zoals al sinds jaar en dag gebeurt) of is dit iemand dwingen tegen zichzelf te getuigen?

De lijn die bij dit nemo tenetur-beginsel in mensenrecht-jurisprudentie getrokken wordt, is of de gedwongen actie iets is dat al dan niet onafhankelijk van de wil van de verdachte plaats kan vinden. Hem fotograferen of een vingerafdruk afnemen voor het dossier, is iets dat kan of hij dat nu wil of niet. Zeggen waar het lijk ligt, vereist zijn wil. Je mag in die lijn dan ook wel een verdachte dwingen in de lens te kijken of zijn vinger op een stempelkussen te duwen en daarna op een papiertje, maar niet op een kaart te markeren waar het lijk te vinden is.

Anders dan de situatie waarin verdachte wordt gedwongen de toegangscode van zijn telefoon te geven, hetgeen een verklaring van verdachte vereist, maakt het plaatsen van de duim van verdachte op zijn iPhone naar het oordeel van de rechtbank geen inbreuk op het nemo tenetur-beginsel. Het betreft hier namelijk het dulden van een onderzoeksmaatregel die geen actieve medewerking van verdachte vereist. Daar komt bij dat de vingerafdruk met een zeer geringe mate van dwang is verkregen. Dat met het plaatsen van de duim van verdachte op de iPhone toegang wordt verkregen tot mogelijk wilsafhankelijke en voor hem belastende gegevens, maakt dit naar het oordeel van de rechtbank niet anders.

De rechtbank weegt daarbij mee dat er maar weinig andere mogelijkheden waren, onder meer omdat een telefoon zich na een bepaald aantal pogingen permanent vergrendelt. En de verwachting was zeer groot dat er wat te vinden zou zijn. Dat alles bij elkaar maakt dat het ontgrendelen legitiem wordt geacht.

De uiteindelijk gevonden informatie blijkt vervolgens ook relevant voor de strafzaak. Ik ben dan nog wel benieuwd hoe dit uit zou pakken als blijkt dat de politie verkeerd zat, maar de lijn dat een vinger afdwingen mag, lijkt daarmee wel definitief gezet.

Arnoud

Het bericht Politie mocht iPhone verdachte onder dwang via duim ontgrendelen verscheen eerst op Ius Mentis.

Gerelateerde berichten:

• Marechaussee mocht onder dwang vingerafdruk afnemen om telefoon te ontgrendelen (01/02/19 08:15)
• Ja, je mag een verdachte (licht) dwingen zijn vinger op zijn telefoon te zetten (16/02/21 08:16)
• iOS: De iPhone ontgrendelen zonder indrukken van de thuisknop (18/09/16 11:24)
• Verdachte doet aangifte van dreiging en dwang bij ontgrendelen smartphone (04/07/17 08:10)
• Face ID inschakelen en intellen op de iPhone (04/09/18 21:40)

Reacties:

Er zijn nog geen reacties op dit bericht.