Het ‘vuurwerk’ tijdens de jaarwisseling 78-79

Van winterweer is voorlopig geen sprake, daarom blikken we vandaag terug op misschien wel de meest spectaculaire jaarwisseling op weergebied. Eind december 1978 wist zeer koude lucht zich uit te breiden tot over ons land. Op de laatste dagen van 1978 en de eerste dagen van 1979 was het dan ook uitzonderlijk winterweer in grote delen van Europa.

Wat voorafging
Nog voor het begin van de astronomische winter, was het al regelmatig koud geweest. Eind november begon een winterse periode die ook tijdens de eerste decemberdagen wist aan te houden. Een eerste aanval van zachtere lucht werd op 4 december afgeslagen. Op veel plaatsen viel enige tijd ijzel, maar uiteindelijk brak de volgende dag de zon weer door en zo volgde drie mooie winterdagen. Op 8 december kwam het opnieuw tot ijzel, vooral in het noordoosten van het land. Daarna volgde een korte periode met zacht en erg nat herfstweer. De koude lucht zat echter dichtbij en zo kwam het tussen 16 en 24 december opnieuw tot een winterse periode. Vlak voor Kerst kwam zachtere lucht opzetten. Op de dag voor Kerst werd opnieuw op enkele plaatsen ijzel waargenomen. De winterkou werd naar het oosten en noorden van Europa verdreven, maar vooral in Scandinavië bleef het erg koud en op de dag na Kerst wist de vrieskou zich alweer uit te breiden tot over Denemarken. Na een paar zeer natte dagen begon op 29 december de koude lucht heel langzaam naar het zuiden te zakken. Ook Nederland kwam daarmee weer terecht in de vrieskou.

Uitzonderlijke kou-inval
Tijdens de vroege ochtenduren op 29 december regende het in een groot deel van het land. Met een zuidwestenwind was het erg zacht, veelal een graad of 10. In het uiterste noorden stond echter een noordoostenwind en was het een stuk kouder. In de loop van de dag zakte het kwik in dit deel van het land tot iets onder nul bij een duidelijk aantrekkende noordoostenwind. De regen ging over in ijzel en later op de dag werd er ook ijsregen en tenslotte ook sneeuw waargenomen. De volgende dag (30 december) was het in de ochtend nog 7 graden boven nul in Limburg terwijl het in het noordoosten op sommige plaatsen -8 was. Op steeds meer plaatsen viel sneeuw en uiteindelijk wist de vrieskou aan het begin van de middag ook het zuien van Limburg te bereiken. De temperatuurdalingen waren die dag spectaculair. Terwijl in het noorden van het land enkele centimeter sneeuw vielen en er door de wind sneeuwduinen van enkele decimters ontstonden (Ameland zelfs duinen tot 2 meter!), viel er verder naar het zuiden veel minder sneeuw. In groningen raakte enkele boerderijen ingesneeuwd en ook waren veel wegen onbegaanbaar door de stuifsneeuw.

Sneeuwstorm
Op de avond van de 30ste werd het even wat kalmer, maar dat was van korte duur. In de nacht trok de wind aan en trok een actief sneeuwgebied vanuit het zuidwesten over een groot deel van het land. Alleen in het uiterste noorden bleef het de 31ste zo goed als droog. Aangenaam was het er overigens niet. Nabij de Waddeneilanden wist de wind aan te trekken tot stormkracht en dat leverde natuurlijk een hoop stuifsneeuw op. Ook was het gemeen koud, de thermometer wees -8 tot -10 graden aan. Op de laatste dag van 1978 was het in het midden en zuiden van het land ook bar en boos. Er viel sneeuw, soms was de sneeuwval zelfs behoorlijk intensief en het was daarbij uitzonderlijk koud met 10 tot 13 graden vorst. De stevige noordoostenwind maakte het voor het gevoel nog veel kouder en de gevallen sneeuw (op sommige plaatsen in Brabant en Limburg ruim 10cm) hoopte zich op tot sneeuwduien van een meter. In de loop van de avond werd het geleidelijk rustiger met minder sneeuw en een afnemende wind. Het bleef wel flink vriezen.

Jaarwisseling
Tijdens de jaarwisseling vielen in het uiterste noorden van het land enkele sneeuwbuien. Elders was het droog en opgeklaard. De wind was flink afgenomen en het vroor (zeer) streng. Overdag bleef in het noorden van het land met enige regelmaat sneeuw vallen (boven het warme zeewater kwamen in de zeer koude luchtmassa gemakkelijk sneeuwbuien tot ontwikkeling). Er viel in het noorden van Groningen lokaal 10-15 cm verse sneeuw.

Sneeuwverrassing
Op 2 januari trok een klein, maar zeer actief lagedrukgebiedje vanaf Schotland via het westen van het land (het systeem kwam bij IJmuiden aan land) verder het continent op. In de vroege ochtend viel langs de westkust al sneeuw. Het KNMI had toen voor grote delen van het land een rustige, maar koude winterdag uitgezet. Gedurende de ochtend moesten ze hun verwachting echter drastisch omgooien. In vrijwel het hele land viel bij een fors aantrekkende zuidoostenwind flink wat sneeuw. In het uiterste (zuid)westen kwam het kortstonig tot lichte dooi. Echter, de temperatuur ging ook weer als een baksteen omlaag toen de wind opnieuw uit het noordoosten ging waaien. Op sommige plaatsen zakte het kwik in 2-3 uur tijd 7 tot 9 graden! Ook kwam er in het westen van het land onweer voor. Een zeer opmerkelijke winterdag, zeker als je je bedenkt dat tijdens de ochtend het KNMI dus nog van een kalme winterdag was uitgegaan. Door stuifsneeuw ontraadde de verkeerscentrale in de loop van de dag ten sterktste deelname aan het verkeer bij deze bijna Amerikaanse toestanden.

Zeer koude nachten
Terwijl op 1 en 2 januari al bijzonder lage minimumtemperaturen waren gemeten (Eelde 2 januari -19,9 graden) werd het de dagen daarop nog iets kouder. Overdag vroor het meest matig en in de nachten kwam het op veel plaatsen tot zeer strenge vorst. Logisch want er lag een gesloten sneeuwdek van 10 tot lokaal 25 cm en er stond nauwelijks wind. Bovendien bevonden we ons in een luchtmassa afkomstig van de Noordpool. Het gevolg was dat het op diverse plaatsen kon afkoelen tot -20 of lager. In het noorden van Groningen werd het meerdere nachten kouder dan -20 graden met als absoluut minimum --24,7 graden op 4 januari in Ten Post. Alleen op enkele meetpunten in de Randstad kwam het tijdens deze indrukwekkende sneeuw- en vorstperiode net niet tot strenge vorst (Rozenburg -9,8 en Den Haag -8 graden). Na deze koude nachten kwam er rond 8 januari een einde aan de Sibirische kou. De winter was nog niet voorbij. Tot diep in februari lag Nederland op de grens tussen zeer koude lucht in Noord-Europa en zeer zachte lucht voornamelijk even ten zuiden van ons. Het leverde vies en vaak glad winterweer op met regelmatig sneeuw, maar ook ijsregen en ijzel.

Bron: Weerspiegels nr 1 en 2 uit 1979 (www.vwkweb.nl) Meteociel.fr en www.logboekweer.nl Archief ANP

Gerelateerde berichten:

• De novemberwinter van 1985 (08/11/19 13:15)
• Opnieuw winterweer in grote delen van V.S. (26/02/14 13:03)
• Nog meer kou en sneeuw in de VS (25/02/15 10:22)
• December 2010: de laatste witte kerst (15/12/14 12:52)
• Poolwervelsplit brengt kou dichtbij (08/01/14 10:27)

Reacties:

Er zijn nog geen reacties op dit bericht.