Het komt er langzaam op aan voor de winter

Zoals alleen warmte en zonnig weer de zomer tot een zomer maken, horen koud weer met sneeuw en ijs bij de winter. Het is dan ook niet vreemd dat je als meteoroloog in de zomer op de weerkaarten naar zomerweer zoekt, terwijl je interesse in de winter vooral naar winterse weerkaarten uitgaat. Daarbij is de kans op succes tegenwoordig in de zomer (zie de afgelopen zomer!) overigens een stuk groter dan in de winter. Winterkaarten zijn zeldzaam.

Nu de decembermaand op zijn einde loopt en we weten dat de maand erg zacht en nat is geweest (conform de winterverwachting zoals we die al in september uitgaven), begint het langzaamaan interessanter te worden. De maand januari werpt zijn schaduwen vooruit, de eerste van de twee wintermaanden die we nog voor de boeg hebben.

Twee ijzers in het vuur
Zo langzamerhand begint het erop aan te komen. Twee ijzers hebben we, als het om winterweer gaat, nog in het vuur: het zonnevlekkenminimum dat in de loop van de winter op het ontstaan van hogedrukgebieden boven Noord-Europa zou kunnen uitdraaien en de Modoki-El Niño, die aan een koude februarimaand zou kunnen voorafgaan. Met dit dubbele gereedschap in het achterhoofd, wordt iedere modelrun breed gewogen. Wat we zien, is nog niet heel erg spannend.

December voldeed niet helemaal
Eerst even een klein beetje geschiedenis. Was het de decembermaand die we verwachtten? Ja en nee. Ja, omdat het zacht en nat was. Nee, omdat de westcirculatie zoals we die zagen niet helemaal voldeed aan het beeld dat we van tevoren hadden. De Oceaan had dan wel de macht, maar hogedrukgebieden stonden zeker niet buiten spel. Er rolde zelfs een kortdurende periode met winters weer uit de bus, uitlopend op een geslaagde dooiaanval met wat sneeuw.

Hogedrukgebied is er alweer
Verder waren de temperaturen wel hoog, maar zeker niet recordhoog. En de verwachte stormen bleven uit. Sterker nog, de laatste dagen is de westcirculatie alweer geblokkeerd. We zitten in onze omgeving tegen een sterk hogedrukgebied aan te kijken. Voor winterliefhebbers ligt het wel helemaal verkeerd, namelijk ten zuiden van Nederland. Bij ons kan relatief zachte en vochtige lucht met een zuidwestelijke wind daardoor nog makkelijk het land binnenkomen. Met wolkenvelden en een vaak wegblijvende zon als gevolg. Alleen het zuiden zit wat dit betreft iets beter.

Parelmoerwolken
Ondertussen is er op de achtergrond wel van alles aan de hand. Gisteren werden we in het noorden van Nederland met de zeer zeldzame parelmoerwolken wakker. Het zijn wolken die in de stratosfeer op een hoogte van ongeveer 25 kilometer ontstaan als het daar extreem koud is. De afgelopen dagen werden er temperaturen van rond -85 graden gemeten. Zulke kou op grote hoogte hoort eigenlijk niet boven Nederland thuis, maar boven de Noordpool. Dat die koude lucht wel naar onze omgeving is gestroomd, komt doordat de stratosfeer boven de Noordpool op dit moment aan een snelle opwarming onderhevig is. De windpatronen, die er normaal heel duidelijk en westelijk zijn, worden daardoor helemaal op hun kop gegooid. En zo kan de kou naar ons toe wegstromen.

Latere gevolgen voor ons weer?
Omdat die koude lucht heel hoog in de atmosfeer ligt, heeft dit voor het weer bij ons verder geen gevolgen. De verstoring van het windpatroon in de stratosfeer boven de Noordpool kan uiteindelijk wel gevolgen voor het weer bij ons krijgen, al gaan daar nog wel een paar weken overheen. Zo’n verstoorde stratosferische drukverdeling komt in het algemeen langzaam naar beneden en zal uiteindelijk ook de drukverdeling die wel voor ons weer van belang is gaan beïnvloeden.

ECMWF hint op verandering
Wat we ervan kunnen verwachten, is hier niet helemaal duidelijk. Terwijl het boven de Noordpool in de stratosfeer straks heel anders dan normaal is, blijft in het stukje dat voor het weer bij ons van belang is wel steeds een straffe westenwind waaien, zoals normaal ook het geval is. Mogelijk merken we er dus zelfs helemaal niets van. Aan de andere kant bestaat ook nog steeds de kans dat dit gebied met westelijke winden in twee stukken wordt opgebroken. Dan wordt het ook voor het weer bij ons interessanter, want kunnen in de buurt van IJsland en Groenland hogedrukgebieden ontstaan die koude lucht wel tot in de buurt van Nederland kunnen brengen. Met dan een toenemende kans op vuil winterweer, met vorst vooral in de nachten en een vrij grote kans op sneeuw. De laatste twee runs van het ECMWF laten zoiets begin januari voor de eerste keer voorzichtig gebeuren.

Hogedrukgebieden Scandinavië?
Hogedrukgebieden boven Scandinavië lijken voorlopig juist minder kans te maken. Op basis van de huidige verdeling in de bovenlucht, moet de atmosfeer daar op hoogte vooral koud blijven. Een voedingsbodem die vooral geschikt is voor lagedrukgebieden en niet voor hogedrukgebieden.

Voorlopig vaak bewolkt
Dus: voorlopig hoeven we het over de westcirculatie even niet te hebben en zijn het opnieuw hogedrukgebieden aan zet. Voorlopig in de buurt van Nederland en wel op zo’n manier dat het in onze omgeving vaak bewolkt is. Alleen in gebieden waar het in de nachten even opklaart, kan het een paar graden vriezen, anders is het boven nul. Overdag temperaturen steeds tussen 5 en 10 graden en als een verzwakt frontrestant passeert kan ook een beetje regen of motregen vallen.

Na de jaarwisseling anders?
Pas na de jaarwisseling wordt het voorzichtig interessanter. Omdat die sterke opwarming van de stratosfeer boven de Noordpool dan echt vorm krijgt en we de details goed in de gaten moeten gaan houden. Want daar zal het vervolg van de winter in hoge mate van gaan afhangen. Het wordt dus spannend de komende weken. En dat vooral eerst in de stratosfeer, hoog boven ons.

Bron: MeteoGroup.

Gerelateerde berichten:

• Steeds langere zomers en kortere winters (21/08/17 00:00)
• KNMI: Jaar was zeer warm en zonnig [29 december 2011] (29/12/11 11:18)
• Toename neerslag in meeste seizoenen (09/07/19 00:00)
• Meer energie in zomer: Noordpoolwinter warmer (02/12/16 00:00)
• André en Janny ondanks winter-HHB ook in zomer op tv (07/12/18 13:15)

Reacties:

Er zijn nog geen reacties op dit bericht.