Koudere lucht op grote hoogte kan bijzondere wolkenvormen teweegbrengen

We hebben ze eerder gezien. Althans, de oplettende waarnemers. Bijvoorbeeld op 2 februari 2016. Toen werd het in de hogere delen van de atmosfeer boven Nederland dermate koud, dat er golfachtige parelmoerkleurige ‘wolken’ te spotten waren. Het is een weerfenomeen dat uitermate zeldzaam is op onze breedtegraad.

Deze parelmoerwolken, of polaire stratosfeerwolken, bevinden zich op zo’n 25 tot 40 kilometer hoogte. Dat is veel te hoog om de wolken uit waterdruppeltjes te laten bestaan en ook ijskristallen zijn in die koude atmosfeer niet of nauwelijks aanwezig. Als het op die hoogte echter kouder is dan 80 graden onder nul, vormen zich wel ijskristalletjes. Die ijskristallen kunnen bij heldere omstandigheden worden aangelicht door een zeer laagstaande zon. Eigenlijk moet de zon net onder de horizon staan om dit effect te veroorzaken. Dan zien we de wolken in de vorm van een parelmoeren gloed. Voer voor fotografen!

Koudste lucht boven Noordpool
Zeer lage stratosfeertemperaturen in de winter concentreren zich doorgaans in een soort rond of ovaal gebied, gecentreerd rond de geografische Noordpool. Dit is de poolwervel. In feite een omvangrijk lagedrukgebied, in de eerste plaats op grotere hoogte in de atmosfeer. Met name in de stratosfeer. Rond deze poolwervel waaien sterke westelijke winden in de stratosfeer. Er is interactie van de poolwervel met het weer en de luchtdruksystemen in de eronder gelegen, en voor ons weer zo belangrijke, troposfeer. In het algemeen kunnen we stellen, dat bij een sterke poolwervel met een centrum nabij de Noordpool, de kans op een sterke westcirculatie in de troposfeer groot is. Een situatie die bij ons meestal uitdraait op zacht en wisselvallig winterweer.

Losweking kou
Die poolwervel lijkt de komende tijd geleidelijk losgeweekt te worden van zijn huidige plek. De kou verplaatst zich langzaam zuidwaarts, meer richting Noord-Europa. Er lijkt sprake te zijn van een openbreking van die wervel, mogelijk met winterse gevolgen voor het weer in januari, voor Nederland. Het eerste gevolg van die zich verplaatsende koudebel is dat het boven ons hoofd, in de stratosfeer, een stuk kouder wordt.

In de afbeelding met de zes vakjes tonen we de verwachting van het ECMWF-model voor wat betreft kou-uitstroom op 10 hectoPascal. Dat is een hoogte van ongeveer 29 of 30 kilometer boven ons. De temperatuur ligt daar de komende tijd steeds tussen min 75 en min 80 en gaat op de dag voor kerst daar ver onder duiken. Dat wordt het moment waarop de polaire stratosfeerwolken te zien kunnen zijn.

Bij de stratosfeerwolken van februari 2016 liet het KNMI een radiosonde op, een ballon. Toen mat men min 87 graden boven ons. En kregen we prachtige foto’s van parelmoerwolken bij MeteoGroup binnen. Een kleine selectie daarvan staat bij dit verhaal. Mocht het maandag inderdaad tot dit fenomeen komen, zijn we uiteraard weer zeer geïnteresseerd in waarnemingen en fotomateriaal. Als u wilt, kunt u dat sturen naar waarnemingen@weer.nl

Bron: MeteoGroup, geo.fu-berlin.de

Gerelateerde berichten:

• Wie naar boven kijkt, ziet soms de fraaiste wolken (17/05/19 11:32)
• Op komst: lichtende nachtwolken (07/06/18 13:28)
• Daar waren ze: parelmoerwolken! (25/12/18 13:07)
• Lichtende nachtwolken sluiten langste dag af (22/06/19 14:36)
• Raketten laten hemel gloeien (12/07/13 09:46)

Reacties:

Er zijn nog geen reacties op dit bericht.