Nederlandse staat is aansprakelijk voor uitlatingen over illegaal downloaden

De Nederlandse staat is aansprakelijk voor uitlatingen die bewindslieden hebben gedaan over downloaden uit illegale bron. Dat meldde Tweakers gisteren. De rechtbank Den Haag heeft in een principezaak bepaald dat wanneer bewindslieden uitspraken doen die in strijd zijn met Europees recht, je als burger de staat mag aanspreken voor schade die daaruit het gevolg is. Ook als de bewindslieden te goeder trouw dachten dat de uitspraak waar was en de einduitspraak van het Hof van Justitie best wel een verrassing was. Zoals dus met illegaal downloaden. Het is overigens nog maar zeer de vraag welke schade de Staat nu concreet moet gaan vergoeden.

De uitspraak is een gevolg van het downloadverbod dat het Hof van Justitie in 2014 uitsprak. In deze zaak (ACI Adam geheten, onder juristen) bepaalde de hoogste Europese rechter dat de Nederlandse thuiskopieregeling in strijd was met Europees recht. Dat recht eist namelijk dat uitzonderingen op het auteursrecht beperkt worden uitgelegd, en Nederland had juist een brede thuiskopieregeling – volgens de Staat zelfs zó breed dat downloaden uit illegale bron er onder viel.

Door deze gezaghebbende opvattingen, die breed in de media werden uitgedragen (kuch en in mijn thuiskopie-artikel met liefde geciteerd werden kuch) ontstond een breed gedragen beeld dat downloaden uit illegale bron écht mocht, zolang je maar niet uploadde. Vele Nederlanders hebben daarnaar gehandeld, mag je veronderstellen, en hebben dus dingen gedaan die achteraf gezien eigenlijk gewoon onrechtmatig waren tegen de rechthebbenden.

Dat kun je die mensen moeilijk verwijten, want de wet wás nu eenmaal zo geformuleerd en als de staatssecretaris dan ook nog zégt dat dat zo is, dan mag je als burger daar op af gaan. Maar blijkt het niet te kloppen, dan mag je als slachtoffer de Staat aanspreken voor die onjuiste opvatting. Dit is in algemene zin allemaal standaardjurisprudentie. Je mag als burger vertrouwen op de overheid, en blijkt het niet te kloppen dan is de Staat aansprakelijk en niet de burger die de overheid volgde.

De rechtbank snijdt wel flink in de uitlatingen waarvoor men concreet aansprakelijk is. Een groot deel van de gewraakte uitlatingen kwamen namelijk uit het parlementaire debat, en daarvoor hebben Kamerleden en bewindslieden volledige immuniteit (artikel 71 Grondwet). Als dus in Kamerstukken komt te staan dat downloaden uit illegale bron mag, dan is daar niets tegen te doen.

Uitlatingen tegenover de pers zijn wél problematisch als ze niet blijken te kloppen. Ook als daarin exact hetzelfde staat als in zo’n parlementaire uiting. En ook – zo bepaalt de rechtbank – als het gaat om een uitlating die verdedigbaar was binnen het Nederlands recht, en waarvan helemaal niet uitgemaakt was dat die in strijd was met Europees recht. Enkel dat achteraf het Hof zegt dat Nederland altijd fout zat, maakt de uiting verwijtbaar.

Daarmee is de Staat echter niet aansprakelijk voor de gederfde winst van iedere legale aanschaf die men in theorie tegenover een illegale download kan stellen. Het aansprakelijkheidsrecht eist namelijk dat er een causaal verband is tussen de gewraakte handeling en de schade die wordt geclaimd. In deze procedure werd nog geen concrete schade geëist, het was namelijk een principezaak om vast te stellen of überhaupt aansprakelijkheid bestond. Dat wordt dus erkend, maar niet algemeen:

Vanwege deze specifieke omstandigheden van het geval, zijn de onder 4.53 bedoelde uitingen van de staatssecretaris van justitie in het persbericht van Rijksoverheid.nl van 11 april 2011 (het in 2.7 weergegeven citaat) en het interview op diezelfde dag, dat is gepubliceerd op de website van de NOS (het in 2.8 weergegeven citaat) en in het nieuwsbericht van de NOS van 21 december 2012 (het in 2.10 weergegeven citaat) onrechtmatig jegens [eisers].

Voor schade die het gevolg is van deze concrete uitingen, kunnen de eisers dus een claim indienen. Ik ben heel erg benieuwd tot welke berekening men komt, want ik ken geen onderzoek dat op basis van deze (en alléén deze) persberichten/nieuwsitems veranderingen in downloadgedrag kon aantonen.

Arnoud

Het bericht Nederlandse staat is aansprakelijk voor uitlatingen over illegaal downloaden verscheen eerst op Ius Mentis.

Gerelateerde berichten:

• Beslissing Hof Den Haag over downloaden uit illegale bron (15/11/10 15:35)
• Beslissing Hof Den Haag over downloaden uit illegale bron (15/11/10 15:37)
• Ben ik aansprakelijk als mijn kinderen illegaal downloaden? (20/04/15 08:13)
• Zomaar afsluiten downloaders van de baan in Europa (06/11/09 00:00)
• Nederland moet downloadverbod invoeren van Europese Hof (11/04/14 08:11)

Reacties:

Er zijn nog geen reacties op dit bericht.