Hittegolven zorgen voor record

Er is de afgelopen weken veel gesproken over hittegolven. In dit verhaaltje zetten we de feiten op een rij en kijken we of het zinvol kan zijn de definitie van een hittegolf wat aan te scherpen.

De definitie van een hittegolf

We herhalen het nog maar eens: er is sprake van een hittegolf, indien de temperatuur vijf dagen of langer op rij op 25,0 graden of hoger uitkomt (dat zijn zomerse dagen), waarvan er dan ook minstens drie een maximumtemperatuur van tenminste 30,0 graden opleveren (tropische dagen). Er is sprake van een lokale hittegolf, indien dat ergens in ons land gebeurd en er is sprake van een landelijke hittegolf, indien dit op de officiële meetpost in De Bilt gebeurd.

Een bijzondere hittegolf

Vandaag (vrijdag) blijft de temperatuur in heel het land beneden 25 graden, maar gisteren werd die 25-graden-grens in het oosten en noordoosten van ons land nog wel gehaald. Hierdoor heeft Hupsel een recordlange lokale hittegolf beleefd die al op 12 juli begon en daarom een totale duur van 29 dagen heeft gekregen! Dat is een record voor een officieel weerstation in ons land. In deze hittegolf werden aldaar maar liefst dertien tropische dagen genoteerd en lag de gemiddelde maximumtemperatuur met 30,5 graden ruim 6 graden boven het langjarige gemiddelde.

Niet onvermeld mag blijven dat in dezelfde periode de zon 304,4 uren scheen (ruim 110 uur meer dan gemiddeld) en dat er gedurende die 29 dagen, maar op 2,2 uur neerslag viel met een totaal van 10,2 mm… Unieke cijfers!
In dezelfde periode kon De Bilt twéé hittegolven noteren. De eerste duurde dertien dagen en liep van 15 tot en met 27 juli. De tweede hittegolf duurde tien dagen en liep van 29 juli tot en met 7 augustus. Deze twee landelijke hittegolven werden dus gescheiden door slechts één enkele dag (28 juli), omdat op deze dag de maximumtemperatuur bij 24, 2 graden bleef steken. Het had dus maar weinig gescheeld of De Bilt had in plaats van twee, één recordlange hittegolf gehad, met een duur van 24 dagen. Maar, in De Bilt is het nog nooit voorgekomen dat twee hittegolven door slechts één dag werden gescheiden, dus wat dat betreft was deze periode ook daar volstrekt uniek.

De definitie wat aanpassen?

Uiteraard is een dag met een maximumtemperatuur van 24,9 graden ook warm en een dag van 29,9 graden ook bijna heet, maar het is logisch om de grenzen voor de definitie van een hittegolf bij ronde getallen te leggen, te meer omdat er vanaf 25,0 en 30,0 van respectievelijk zomerse- en tropische dagen wordt gesproken. Het grote voordeel van de huidige definitie is, dat hij makkelijk te hanteren is en ook de lading behoorlijk dekt. Uiteraard geldt dat niet voor heel het land. In met name het Waddengebied is het doorgaans nu eenmaal een stuk koeler en zijn hittegolven uiterst zeldzaam, terwijl het in met name Oost-Brabant en Limburg geregeld nog wat warmer is dan in De Bilt en zodoende duren hittegolven daar wat langer en komen ook wat vaker voor. Doorgaans zal een hittegolf in De Bilt echter voor een groot deel van ons land ook een hittegolf zijn.
Toch hapert er iets aan de huidige definitie en dat geldt vooral voor het tweede deel daarvan, namelijk de eis van minstens drie tropische dagen. Die eis is namelijk onafhankelijk van de totale duur van de hittegolf en dat kan een vreemd beeld opleveren. De voorbije periode laat dat goed zien en als voorbeeld kunnen we wederom naar De Bilt kijken.
De eerste landelijke hittegolf begon namelijk helemaal niet zo heet. Na een paar warme dagen met maxima van respectievelijk 28,7 en 29,7 graden, volgden er een aantal dagen, die helemaal niet zo warm waren, maar gewoon aangenaam zomerweer opleverden. Op 18, 19 en 20 juli was de minimumtemperatuur in De Bilt namelijk 10,4, 11,8 en 10,5 graden, en begonnen de ochtenden dus zelfs ronduit fris en werd in de middag de zomerse grens maar net aan gehaald met 25,3, 25,9 en 25,2 graden. Geen mens zou beweren dat we toen midden in een hittegolf zaten! De echte hitte kwam pas aan het eind van de eerste landelijke hittegolf met vier tropische dagen op rij. Het vreemde is dus dat die hittegolf van dertien dagen dus begon met negen zomerse dagen op rij, die, apart gezien, géén hittegolf vormen, maar omdat de vier dagen daarna wél heet verliepen, toch opeens in zijn geheel meetellen. Dat is dus een duidelijk manco van de huidige definitie. Het zou dus zinvol kunnen zijn, een aanvullende eis te stellen, over het aantal en de plaatsing van de tropische dagen tijdens een hittegolf.

Aanvullende eis tropische dagen

Die eis zou ervoor moeten zorgen dat tijdens een hittegolf de hitte meer gelijkmatig verdeeld zou moeten zijn, waardoor dus ook, bij langere hittegolven, het aantal van minimaal drie tropische dagen, aangescherpt (lees: verhoogd) zou moeten worden. De eerste aanvullende eis zou dus kunnen luiden dat de eerste tropische dag op de eerste, dan wel tweede dag van de hittegolf moet plaatsvinden en dat de laatste tropische dag op de voorlaatste of laatste dag zou moeten vallen. Passen we die eis toe op de twee landelijke hittegolven in De Bilt van dit jaar, dan blijft de tweede van tien dagen ongewijzigd, maar wordt de eerste drastisch verkort tot slechts vijf dagen en duurt dan van 23 tot en met 27 juli. Dat doet ook recht aan het feit dat de acht dagen daarvoor wel zomers warm, maar zeker niet heet waren.

Laten we vervolgens ook de aanvullende eis gelden dat een hittegolf met een duur van 5, 6 of 7 dagen minimaal drie tropische dagen moet hebben, maar een hittegolf met een duur van 8, 9 of 10 dagen, minimaal vier tropische dagen, eentje van 11, 12 of 13 dagen, minimaal vijf tropische dagen, enzovoorts, dan verandert er in dit geval niets en blijft de eerste hittegolf met een duur van vijf dagen staan, en de tweede met een duur van tien dagen, eveneens.

Gemiddelde temperatuur ook bepalend

Tot slot gingen er ook stemmen op dat niet alleen de maximumtemperatuur bepalend moet zijn voor een hittegolf, maar dat de hittebeleving voor het hele etmaal moet gelden. Daar is zeker wat voor te zeggen. Een hete middag, voorafgegaan en gevolgd door een relatief koele nacht, is beter te verteren, dan als die hitte wordt voorafgegaan en gevolgd door een spreekwoordelijke ‘plaknacht’. Een aanvullende eis zou kunnen luiden dat tijdens een hittegolf de gemiddelde etmaaltemperatuur tenminste 20,0 graden zou moeten bedragen. Met alleen die eis, aangevuld met de oorspronkelijke definitie, blijft de tweede landelijke hittegolf van tien dagen ongewijzigd en zou de eerste van dertien, naar zeven dagen worden ingekort en dan duurt deze van 21 tot en met 27 juli. Met alle aanvullende eisen tezamen, zou die eerste hittegolf opnieuw maar vijf dagen duren, van 23 tot en met 27 juli. Deze aanvullende eisen doen meer recht aan de totale ‘hittebeleving’ in het algemeen. Een hittegolf is dan ook écht een hittegolf.

Hoe dan ook, het is duidelijk dat we momenteel qua zon en warmte een topzomer beleven. Met nog drie augustusweken voor de boeg en ook nog heel september te gaan, zal het zomerseizoen van 2018 – en dat is nu al zeker – als één van de zonnigste en warmste sinds tenminste 1901, in de klimaatboeken verdwijnen.

Bronnen: MeteoGroup, KNMI, weergegevens.nl, weerwoord, eigen archief.

Gerelateerde berichten:

• Hittegolven zorgen voor record (10/08/18 11:49)
• Toch nog een regionale hittegolf dit jaar (27/08/16 11:00)
• Zeer lokale hittegolf... (19/07/16 18:36)
• `Opnieuw tropische temperaturen op komst` (06/07/10 21:41)
• Nog nooit zo laat een officiële hittegolf (27/08/19 14:56)

Reacties:

Er zijn nog geen reacties op dit bericht.