Persistentie huidige weersituatie bijna beangstigend

We zijn het niet gewend om zo lang in hoogzomerse taferelen te vertoeven. En met het voortgaan van de weken en maanden komt ook de vrees; zou het weer langdurig zijn omgeslagen? Keren we ooit weer terug naar ‘ons wisselvallige weertype’? Her en der is zelfs een vleugje weemoed te horen. Weet je nog, van de tijden dat we ons door kilte en regen moesten slepen? Dat we mopperden op ons zeeklimaat? Maar laten we niet bevreesd zijn, op enig moment keert de regen terug. Dat toont ons ook het verleden. We nemen drie jaren onder de loep die extreem droog en zonnig verliepen. En die weer voorbijgingen.

Het bizarre jaar 1947
In de zomer van 1947 zal menigeen dezelfde gedachte hebben gehad als wij nu: gaat het ooit nog weer afkoelen? Men vroeg zich af of Nederland een landklimaat had gekregen, aangezien de normale verkoeling van de Noordzee continu uitbleef. Het waren zeer warme en zonnige maanden, die maar doorgingen. In Maastricht werd de een-na-hoogste maximumtemperatuur opgetekend: op 27 juni werd het er 37,2 graden. In de periode 1906 tot en met nu is alleen 2 juli 2015 daar overheen gegaan (38,2 graden). Het was niet dat er nooit buien vielen, maar de grote verdamping die met de hoge temperaturen samenhing zorgde vooral in augustus en september voor problemen door droogte. Bijzonder was dat deze hete zomer vooraf werd gegaan door een extreem koude winter, mét Elfstedentocht. Schepen lagen vastgevroren in de rivieren, ijsbergen lagen op de Waddenzee en langs de kust waren onafzienbare ijsvlakten aanwezig. In dit jaar ging men van een ijskoude winter naar een stikhete zomer. Dat moet de gemoederen hebben beziggehouden.

De weerkaarten in de zomermaanden van 1947 lijken sterk op de luchtdruksituatie die we nu steeds beleven. Een langgerekte gordel van hogedruk die zich uitstrekte vanaf de Azoren via Frankrijk en Engeland tot over Scandinavië. Snel aflopen van de warmte en droogte was niet aan de orde. Ook september en oktober waren droog, Begin november stonden de rivieren recordlaag. En dan, in december, begint het eindelijk te regenen. Met name rond kerst was het uitermate nat. Ook januari 1948 bracht heel veel regen. De luchtstromingen waren eindelijk omgeslagen. Die omslag kwam toen zeer koude lucht zich eindelijk boven het noorden van Europa, Groenland en IJsland ging settelen. De temperatuurtegenstellingen tussen Noord- en Zuid-Europa namen drastisch toe (aan de grond én op hoogte) en de straalstroom keerde terug op zijn west-oost positie over Europa.

De zonnigste juli van de 20e eeuw, 1959
In de zomer van 1959 krabden agrariërs zich ook vaak achter de oren. Wanneer zou het weer eens gaan regenen? Er werd geoogst van verdroogde akkers en net als nu begon de droogte al in het voorjaar. In Twente viel van 4 mei tot 25 juni geen enkele druppel regen. Gelijk aan 1947 én aan het huidige jaar, waren er veelvuldig noordelijke winden. Die hielden de buivorming vaak tegen, terwijl de neerslag juist zo nodig was. De droogte was niet overal even nijpend, maar bleef in Twente aanhouden. De haver werd niet geoogst, want dat loonde niet de moeite. In de omgeving van Haaksbergen werden stukken loofbos afgerasterd om het vee er in te sturen. De koeien moesten toch wat te eten hebben (bron: historische kring Wierden).

Het mag duidelijk zijn dat ook in 1959 we in Nederland vaak onder een hogedrukgebied vertoefden. De luchtdruksituatie raakte totaal geblokkeerd en de neerslagtekorten liepen op. Ondanks de felle buien die er af en toe wel vielen, zoals op de elfde juli met in het noordoosten van het land hagelstenen tot 6 centimeter in diameter. Ondanks de buien wordt het de droogste en zonnigste september van de vorige eeuw. In oktober moeten de mensen ook nog wachten tot de 17e voor de eerste neerslag van de maand. November volgt droog, maar in december wordt de atmosfeer door elkaar gewoeld en is het uitermate onstuimig. In juni het jaar erop volgend is de droogte van het 1959 allang weer vergeten: het is een zeer sombere en koude maand met geregeld neerslag.

De kurkdroge zomer van 1976
Dit jaar hebben we al vaker aangehaald voor wat betreft zonneschijn, warmte en vooral droogte. Het is het recorddroge jaar, met net als nu veel noordelijke winden. Ook in 1976 begint de droogte al heel vroeg, in april, en wil lange tijd van geen wijken weten. Het gloeit en broeit in Nederland en de ons omringende landen. Watertekorten, mislukte oogsten en bos- en heidebranden vullen de krantenkoppen. Ook toen zal menigeen een beetje beducht zijn geweest over de toekomst van ons zeeklimaat. Zouden we nog wel uit het snikhete weerregime kunnen ontsnappen?

Maar ook toen kwam er uiteindelijk weer regen aan het einde van de droogte. Dat startte al in september, een maand die somber een koud verloopt. De somberheid houdt de maanden die volgen aan. De straalstroom komt in december pas weer echt goed op gang als de noordelijke delen van Europa kou-instroom vanaf de pool krijgen. De winter die volgt is vooral zacht en nat. De zomer van 1977 weinig bijzonder, met zowel een juni- als een augustmaand die grijs uitpakken.

Conclusie
Dat het droog is en erg warm, dat weten we. Dat droogte en warmte nog een tijdje aanhouden, dat weten we ook. Het weerpatroon dat deze hoogzomerse omstandigheden genereert zit stevig in het zadel en veroorzaakt veel overlast en problemen. Niet in de laatste plaats voor landbouw, natuur en drinkwatervoorziening. We hoeven echter niet te vrezen dat de weersystemen ook komend najaar of winter nu helemaal vast blijven zitten. Met het afnemen van de zonkracht, zal geleidelijk ook het weerpatroon veranderen. De natuurlijke verbouwing van de atmosfeer komt vanzelf, dat heeft het verleden ook altijd weer bewezen.

Bronnen: Weer een eeuw (uitgeverij Tirion), Michael Schaap, Wetterzentrale.de, Dewiezer.nl, MeteoGroup.

Gerelateerde berichten:

• Herfstregime zet in (13/08/13 15:28)
• KNMI: Wisselvallige zomer 2009 was warm en zonnig [30 augustus 2009] (01/09/09 14:06)
• Zomerse waarden (10/09/18 13:02)
• Stuivertje wisselen (08/06/19 15:25)
• Einde blokkade Europa (10/06/18 12:22)

Reacties:

Er zijn nog geen reacties op dit bericht.