De mythe van de eekhoorn

Honderden jaren geleden was Spanje één grote boomgaard. Van noord naar zuid was het land bebost en het verhaal gaat dat een eekhoorn van Gibraltar in het zuiden naar de Pyreneeën in het noorden kon dartelen, zonder ooit een pootje aan de grond te hoeven zetten. Het was één grote groene vlakte van bomen. Later is Spanje totaal ontbost, eerst voor de Spaanse vloot, daarna ten dienste van de industriële revolutie en vervolgens vanwege verdroging en urbanisatie. Echter, dat van die eekhoorn is een fabel. Vanaf dat er betrouwbare gegevens zijn, is het aandeel bos in Spanje gegroeid. Tegenwoordig is het zelfs groter dan ooit tevoren.

De mythe is al meerdere jaren terug ontrafeld. Al is de oorsprong van dit volksgeloof niet helemaal eenduidig. Bekend is de Romeinse geograaf Estrabón. In een van zijn boeken (uit de eerste eeuw na Christus) beschrijft hij het Iberische schiereiland als een ‘groot gebied van bergen en bossen.” Maar er staat geen vermelding in dat boek van de beroemde eekhoorn. De schrijver Italo Calvino herschreef de mythe in hoofdstuk vier van zijn beroemde novelle: “El barón rampante”. Hij laat een van zijn hoofdpersonenen zeggen: “Ik weet niet of het waar is wat we in de boeken lezen. Dat in vroeger tijden een aap die vanaf Rome kwam, van boom naar boom kon springen om in spanje te komen, zonder de grond aan te raken.”

Maar, noch Calvino noch Estrabón waren degenen die deze mythe in volle omvang hebben gelanceerd. Dat schijnt de paleo-ecolooog, Félix Rodríguez de la Fuente op zijn naam hebben geschreven. In de eerste minuten van het eerste boek van zijn lengedarische serie ‘El hombre y la Tierra’, zeggen ze het volgende: “In historische tijden was Spanje een paradijselijk woud. Een Spaanse keizerarend kon over het Iberische schiereiland zweven zonder dat de uitgestrekte groene mantel een einde had.”

Veel meer bos
Dat die eekhoorn eeuwen geleden van zuid naar noord kon springen via een continuüm aan bomen, is ook betwijfeld door de directeur van WWF Spanje. In deze video van fundacion Aquae legt hij uit dat zo’n eekhoorn ooit misschien via het westen van Spanje zo’n tocht zou hebben kunnen maken, maar dat ook het bestaan van die route twijfelachtig is.

Een aantal jaar geleden is in Wageningen een prachtig onderzoek gedaan waardoor duidelijk wordt dat in Europa én in Spanje het aandeel bos juist is toegenomen tussen 1900 en 2010. Meer dan 100 jaar geleden was er namelijk veel meer hout nodig waardoor er veel bossen werden omgezaagd. Dat hout diende voor een veelheid aan producten. Voor het maken van meubels, om mijnen mee te stutten, treinrails van te maken, de bouw van vele huizen, voor huishoudens om op te koken en om boten van te maken. Vervolgens zijn er vanaf het begin van de vorige eeuw veel alternatieven voor hout gevonden en kon er meer hout blijven staan. Op de geo-informatiepagina van de universiteit Wageningen is te zien hoe het landgebruik in Europa was in 1900 en 2010. Uiteraard neemt het aantal grote steden toe, maar dus ook het areaal bos.

Gerelateerde berichten:

• Vuelta 2014 mijdt Pyreneeën (09/01/14 14:10)
• Bossen branden ook in Spanje en Portugal (24/08/09 14:11)
• Gibraltar kandidaat-lid UEFA (01/10/12 19:30)
• Drie uitheemse eekhoornsoorten in Nederland verboden (06/11/09 12:26)
• Tientallen gewonden door aanslag in Spanje (29/07/09 06:25)

Reacties:

Er zijn nog geen reacties op dit bericht.