Meer tornado’s in Nederland door klimaatverandering?

Het had net zo goed in Nederland kunnen gebeuren. Woensdag trok op 20 km afstand van Venlo een tornado over het Duitse plaatsje Viersen en richtte daar behoorlijk veel schade aan. Zware buien met extreem veel regen, grote hagelstenen, veel onweer en zware windstoten komen de laatste jaren vaker voor in ons land en worden gerelateerd aan klimaatverandering, opwarming. Maar komen er ook meer tornado’s voor?

EF2/EF3

Het scheelde maar 20 km, afgelopen woensdagavond…Een behoorlijk zware tornado trok 20 km ten oosten van Venlo over Viersen in Duitsland. Vooral het filmpje gemaakt voor Björn Wobedo vanuit een auto waarbij een vrachtwagen en boom voor hem wonder boven wonder aan de grond bleven, is op YouTube bijna 400.000 keer bekeken. Net daarvoor werd er een windmeter in het gebied geplaatst. Daarin is af te lezen dat de windsnelheden opliepen tot 223 km per uur. Op de beelden is te zien dat het een relatief grote tornado was met een typische wigvorm. Op de tornadoschaal van Fujita komt deze wedge tornado in de categorie EF2/EF3.. Zelfs voor Amerikaanse begrippen een flinke tornado! Er is enorm veel schade veroorzaakt. In een nabij gelegen bosgebied kun je van boven zien dat de ontwortelde bomen alle kanten uitliggen (veroorzaakt door rotatie). De tornado trok gelukkig over een gebied waar niet al te veel mensen wonen, er zijn geen doden gevallen, wel 2 gewonden en er zijn 50 huizen flink beschadigd.

Tornado’s in Nederland

In ons land komen elk jaar wel windhoosjes voor, de minder zware broertjes van een tornado. Echte zware tornado’s komen gelukkig niet zo vaak voor. De meest bekende zware tornado is die van Chaam en Tricht in 1967, meer dan 50 jaar geleden waarbij 5 mensen om het leven kwamen. De laatste imponerende tornado is 3 jaar geleden, op 24 augustus 2015. Toen trok een zware bui over Noord-Holland. Diverse mensen filmden een tornado tot op de grond. Gelukkig zijn er geen doden en gewonden gevallen. Wel werd o.a. in Wieringerwerf veel schade veroorzaakt.

Warmte, vocht EN windschering

Tornado’s ontstaan uit zware onweersbuien, een zogenaamde supercells. Ze worden gevormd in warme en vochtige lucht. Hoe warmer en vochtiger de lucht, hoe sterker de stijgende luchtbewegingen en hoe zwaarder een bui kan worden met onweer, hagel en windstoten. Voor de vorming van een tornado is nog iets nodig, namelijk windschering: een verandering van windsnelheid en windrichting met de hoogte. Als de windschering voldoende is, kan de hele luchtkolom gaan roteren, inclusief ook de wolk zelf. Uiteindelijk kan er dan een tornado worden gevormd.

Meer zware buien

Door klimaatverandering warmt het (wereldwijd) verder op. Warme lucht kan meer waterdamp bevatten en vormt de energiebron voor zware buien. De afgelopen decennia zagen we al een toename van zware buien in Europa en ook in ons land. In juli 2010 trok een zeer zware bui over Vethuizen in Gelderland. Op een camping viel 1 dode en meerder zwaargewonden. In eerste instantie werd gedacht aan een tornado of windhoos. Uit het schadespoor bleek later dat het niet om een windhoos, maar wel om zeer zware windstoten (downdraft) ging, alle bomen lagen dezelfde kant op. In juni 2016 trok een supercell over het oosten van Brabant en produceerde de grootste hagelstenen ooit in Nederland gezien van bijna 10 cm doorsnee. Ook dit jaar in april vielen er lokaal zeer zware buien, afgelopen zondagavond nog in Drenthe met meer dan 60 mm regen. Meestal wordt met een zuid- tot zuidwestelijke stroming lucht aangevoerd vanuit Frankrijk. Na een periode met zomers en soms tropische temperaturen ontstaan op de grens van land en water, langs de kust van Frankrijk en België buien, gevoed door warmte en vocht kunnen die buien soms uitgroeien tot zware buien met extreem veel regen waardoor wateroverlast kan ontstaan, met grotere hagelstenen die auto’s omtoveren tot poppetjespannen met stroboscopisch onweer en met zeer zware windstoten.

Zwakkere straalstroom

Maar voor de vorming van een tornado heb je naast warmte en vocht ook windschering nodig, een verandering van windsnelheid en windrichting met de hoogte, goed te zien in zogenaamde temp-diagrammen. In een opwarmend klimaat is het niet per se zo dat ook de windschering zal toenemen. Sterker nog, er zijn aanwijzingen/vermoedens dat door klimaatverandering windschering zal afnemen. Windschering ontstaat vaak onder een goed ontwikkelende straalstroom. Een band met hoge windsnelheden op ongeveer 10 km hoogte in de atmosfeer. Op deze hoogte waait het meer dan 100 km per uur. Aan de grond waait het veel minder hard. Als je een dwarsdoorsnede maakt door de atmosfeer zie je dat de windsnelheid met de hoogte flink toeneemt (windsnelheidschering). Vaak zien we dat op grote hoogte een westelijke wind waait op het noordelijk halfrond. Afhankelijk van de weersystemen die met de straalstroom worden meegevoerd waaien erop grondniveaus winden uit andere richtingen en zie je de windrichting met de hoogte veranderen (windrichting schering). De kracht van de straalstroom is afhankelijk van de temperatuurgradiënt tussen de Noordpool en de evenaar. Door klimaatverandering neemt die gradiënt af en zal de straalstroom zwakker worden. Indien de straalstroom zwakker wordt en zelfs soms ontbreekt, neemt ook de windschering af…. Dus dat in een opwarmend klimaat meer zware tornado’s zullen voorkomen in ons land is helemaal niet zo vanzelfsprekend.

Tornado’s in de VS

In de VS komen in het voorjaar vaak tornado’s voor, door de aanvoer van warme lucht vanuit de Golf van Mexico botsend op koudere en drogere lucht uit Canada en Mexico ontstaan met name in het gebied rondom Kansas vrijwel dagelijks supercells die, als de windschering voldoende is, uitgroeien tot een tornado. Op dit moment zijn 6 Nederlandse meteorologen in de VS op zoek naar tornado’s. Tot nu toe hebben ze nog geen tornado gezien, maar wel prachtige andere wolken. Je kunt hun avonturen volgen op de facebookpagina van Tornadojagers.nl

Bron: MeteoGroup, Weerkanaal

Gerelateerde berichten:

• Tornadoseizoen van start (07/05/19 14:31)
• Tornado net over de Duitse grens (17/05/18 15:47)
• Meteorologen MeteoGroup op zoek naar tornado’s in VS (07/05/17 14:28)
• Komende dagen tornado-alarm VS (08/04/15 09:56)
• Meerdere tornado’s gisteren in de Benelux (10/08/19 15:59)

Reacties:

Er zijn nog geen reacties op dit bericht.