Van winter naar een koude westcirculatie

Als we de winter van 2018 tot nu toe overzien, is het patroon vrij duidelijk. Begonnen we de eerste weken van december nog met een situatie waarin af en toe koude lucht overkwam, met in het weekend van 9, 10 december en op maandag 11 december op veel plaatsen sneeuwval, vanaf de tweede helft van de maand zette een zachte en zeer wisselvallige westcirculatie in die tot eind januari voortduurde. Inmiddels zitten we weer in een wat koudere fase.

Het meest opvallend op de weerkaarten is tot nu toe een sterk hogedrukgebied bij de Azoren, dat lange tijd niet van zijn plek te krijgen was. Aan zijn noordflank stond een sterke straalstroom die in hoog tempo lagedrukgebieden vanaf de oceaan op Scandinavië en West-Europa afvuurde. Tussen de storingen door probeerde het hogedrukgebied zich wel af en toe noordwaarts uit te breiden, maar die pogingen werden in de kiem gesmoord doordat de straalstroom te sterk was.

Het leverde ons een zachte en bijzonder natte periode op. In december viel bijna iedere dag neerslag, in januari zat er ook weleens een droge dag tussen. Het waaide vaak flink, maar pas op 18 januari kwam het tot een echte storm met aan zee hier en daar enige tijd een windkracht 11 en in het binnenland windvlagen tot boven 120 kilometer per uur (wat niet vaak gebeurt). De schade en de overlast waren ernaar. Het volledige treinverkeer kwam een tijdje tot stilstand.

Winterverwachting op schema
Toen we het afgelopen najaar een winterverwachting maakten, zat deze gang van zaken er al een beetje in. Een paar passages uit ons verhaal van afgelopen november:

‘En wat krijgen we dan? Nou, waarschijnlijk veel meer van het weer van november. Het sterke hogedrukgebied, dat al lange tijd steeds ten westen van Spanje en Portugal is terug te vinden, moet ook het dominante wintersysteem worden. Aan de noordflank ervan een sterke straalstroom door een grote temperatuurgradiënt met het Poolgebied. Om die reden lijkt het op de Britse eilanden en in Scandinavië een zeer zachte winter te worden, met veel neerslag en vaak veel wind.

De winterse lagedrukgebieden moeten hun invloed, met wind en wisselvalligheid, ook gemakkelijk tot over onze omgeving kunnen uitbreiden, maar worden hier net als in november af en toe geremd door hogedrukinvloed vanuit het zuiden. Blijft alles zo, dan zou (door een langzaam weer wat afnemende straalstroom) in februari de kans toenemen dat het hogedrukgebied in het zuidwesten uitbreidingen krijgt naar het noorden. Met daarbij het op gang komen van een noordwestelijke stroming en in een steeds groter deel van Europa ook koude episoden. Vooral in het zuiden van Europa lijkt de kans aanwezig dat de winter als geheel zelfs koud uitpakt.’

Toen we het verhaal schreven, was het van tijd tot tijd nog koud. Zoals gezegd, hield dat tot in de eerste helft van december aan. Daarna brak inderdaad de westcirculatie door, tot ongeveer het einde van januari. Inmiddels hebben we kouder weer, omdat het hogedrukgebied bij de Azoren nu wel af en toe een uitloper naar het noorden krijgt. De meest recente resulteerde in een hogedrukgebied boven Scandinavië, dat inmiddels naar het oosten is getrokken. Overigens zijn de uitbraken van kou in het zuiden van Europa er duidelijk ook gekomen. Met name in Spanje heeft het al een aantal keren gesneeuwd, ook op plekken waar je dat normaal niet zou verwachten.

Vandaag wat sneeuw
Vanaf vandaag morrelen lagedrukgebieden van de Oceaan weer aan de kou bij ons. Vanuit het westen resulteert dat vandaag in een toenemende bewolking en op steeds meer plaatsen af en toe lichte sneeuw. Grote hoeveelheden worden niet verwacht, maar op diverse plaatsen kan het wel even wit worden. Lokaal valt 1 of 2 centimeter. In het oosten en noordoosten duurt het wel tot in de avond voordat er wat valt. En dan wordt er daar ook nog eens bijna niets meer verwacht.

Vanaf morgen, als het front van vandaag voorbij is, gaan de temperaturen omhoog, vooral omdat de wind naar westelijke richtingen draait. Tegelijkertijd blijft de bovenlucht koud. Morgen lijkt een vrijwel droge dag te worden met een afwisseling van wolken en zon, de meeste zon in het westen. De temperaturen lopen op tot tussen 5 en 7 graden en zijn daarmee zuidelijk hoger dan vandaag. De zuidwestelijke wind is zwak tot matig.

Zeer koude bovenlucht
In de nacht naar zondag passeert een volgende storing van west naar oost; in het westen met regen, verder landinwaarts eerst ook met sneeuw of natte sneeuw. In het oosten kunnen de temperaturen daarbij nog tot dichtbij het vriespunt dalen, in het westen blijft het kwik een paar graden boven nul. Verder trekt de zuidenwind even flink aan. Later draait de wind naar het westen en neemt weer wat in kracht af. Zondag overdag wisselen wolken en de zon elkaar af. Geleidelijk gaan een paar winterse buien vallen. De bovenlucht wordt in de loop van de dag steeds kouder, in de nacht naar maandag daalt het kwik op 5 kilometer hoogte tot -42 graden, wat ook voor de winter erg koud is. Dat kan niet anders dan winterse buien opleveren, ook zondagavond en in de nacht naar maandag.

Ook maandag overdag kan – vooral in het noorden – nog een enkele winterse bui vallen. In het zuiden lijkt het vrijwel droog te blijven. De temperaturen schommelen rond 5 graden en in de nacht kan het kwik tot aan of iets onder het vriespunt komen. Dinsdag passeert een rug van hogedruk en schijnt de zon af en toe. Er steekt een zuidelijke wind op en na een nacht met 1 tot 3 graden vorst wordt het overdag opnieuw ongeveer 5 graden. Laat in de middag en in de avond neemt vanuit het westen de bewolking toe, gevolgd door regen en eerst ook een tijdje sneeuw of natte sneeuw.

Koude westcirculatie
Feitelijk schakelen we de komende dagen over op een westcirculatie, maar dan wel een koude. Ook vanuit het westen komt steeds weer koude lucht op ons af, helemaal afkomstig vanuit Canada dat dit jaar een bijzonder koude winter beleeft. In de lagere delen van de atmosfeer wordt die lucht aangewarmd door het warme oceaanwater, in de hogere delen van de atmosfeer komen af en toe wel bijzonder koude bellen mee, zoals in de nacht van zondag op maandag.

Op de allerlangste termijn is het interessant om te volgen wat zich in het hoge noorden afspeelt, als reactie op de snelle opwarming van de stratosfeer (SSW) die zich de komende dagen boven het Poolgebied afspeelt. Eén van de wat snellere effecten hiervan op termijn kan zijn dat het Siberische hogedrukgebied een uitbreiding tot over Scandinavië krijgt. Sommige lange termijn berekeningen van de diverse berekeningen suggereren dit ook al af en toe. Het is natuurlijk laat in de winter maar nog niet helemaal te laat om ook dan op winters gebied nog iets te laten gebeuren.

Bron: MeteoGroup.

Gerelateerde berichten:

• Koude en buiige zondag op komst (10/11/17 09:16)
• Westcirculatie dus sneeuw kansloos? Niet helemaal. (01/01/15 14:47)
• Winterverwachting: opnieuw een zachte winter (18/10/19 13:01)
• Vierde zachte winter op rij? (26/10/16 11:11)
• De winter heeft misschien wel gekozen (09/12/19 10:37)

Reacties:

Er zijn nog geen reacties op dit bericht.