Modderlawine's: je ergste nachtmerrie

Het is met recht de grootste nachtmerrie die je kan overkomen: terwijl je ligt te slapen worden je omgeving en je huis getroffen door een plotselinge modderlawine. Zo’n niets ontziende stroom van aarde en water. Die alles in zijn baan meeneemt en vernietigt.

Zo af en toe hoor je ervan. Pas nog in Oostenrijk, in het Grossarltal. Zware regenval ging eraan vooraf. Zo zwaar dat berghellingen verzadigd raakten. Geen water meer konden opnemen. Alles wat nog viel, stroomde meteen omlaag. Verzamelde zich in beken en riviertjes. Uiteindelijk werd dat zoveel dat een grote watermassa, vermengd met aarde zich omlaag stortte. De beelden gingen de wereld over. Het dal werd van de buitenwereld afgesloten, de schade was groot. Als door een wonder waren er geen doden en gewonden. Toen de regen voorbij was, losten de problemen zich ook snel weer op.

Honderden doden in Freetown
De afgelopen dagen in Freetown, de hoofdstad van het in West-Afrika gelegen Sierra Leone, liep een vergelijkbare modderlawine heel wat minder gelukkig af. Wijken van de stad, die direct aan de Atlantische Oceaan tegen een berg liggen aangeplakt, werden in de nacht verrast. Ook hier was de modderlawine niets ontziend en nam alles wat hij op zijn weg tegenkwam met zich mee. Honderden mensen verloren het leven, vrezen hulporganisaties. De schade in de getroffen delen van de stad is niet te overzien.

Freetown ligt op de punt van een bergachtige landtong en kijkt – behalve op de Atlantische Oceaan – uit op een baai, waarin zich een grote haven bevindt. Bijna alles in de stad draait om die haven. Er worden vis en rijst verpakt, aardolie geraffineerd en diamanten geslepen. Verder wordt geld verdiend met het produceren van sigaretten. Omdat er veel werk is, trekken mensen van het platteland van Sierra Leone naar de stad. Vaak bouwen ze er illegaal een huisje, op de berghellingen aan zee.

Volgepakt
Inmiddels wonen er meer dan een miljoen mensen. De landtong is volgepakt met bewoners en bebouwing. Hoe verder je van het centrum komt, hoe minder de voorzieningen en hoe kleiner de controle van het stadsbestuur. Het ongebreideld bouwen van nieuwe huisjes gaat ten koste van de bomen in het gebied. Hele stukken grond worden door de bewoners in brand gezet, zodat alle begroeiing verdwijnt. Als het vuur is gedoofd, ligt die grond er zwartgeblakerd bij.

Sierra Leone ligt op de plaats waar tropische golven, storingen die zware onweersbuien met zich meebrengen, in deze tijd van het jaar vanaf het Afrikaanse continent de Atlantische Oceaan op trekken. Sommige van die storingen groeien na verloop van tijd uit tot tropische depressies die in het verdere verloop van hun bestaan tropische stormen en uiteindelijk ook orkanen kunnen worden. Het seizoen begint nu net op gang te komen. Het is één van die tropische golven geweest die de modderlawine met zijn catastrofale gevolgen in Freetown de afgelopen dagen heeft veroorzaakt.

Vochtige lucht
Wie weleens in de tropen is geweest, weet hoe hard het daar kan regenen. Het klimaat is er vochtig en benauwd. De warme, Afrikaanse lucht kan heel veel vocht bevatten. Als het dan eenmaal zover is, is het hek vaak van de dam. Tijdens de passage van zo’n tropische golf kunnen in korte tijd honderden millimeters regen vallen. Binnen de kortste keren raakt de grond ook daar verzadigd en kan geen vocht meer opnemen. Het water zoekt zich dan snel een weg omlaag. Omdat de bomen, die vroeger meehielpen om dat op een gecontroleerde manier te laten gebeuren, zijn verdwenen, is er weinig dat het water tegenhoudt. Daar komt bij, dat in de woonwijken, zoals die tegen de berghelling liggen aangeplakt, nauwelijks water afvoerende voorzieningen zijn getroffen. Het stroomt dwars door de provisorisch aangelegde straatjes heen. De huisjes in zo’n wijk kunnen nauwelijks iets hebben en zo is aan de voorwaarden voor een ramp, zoals die van de afgelopen dagen in Freetown, snel voldaan.

Van alle tijden
Modderlawines zijn van alle tijden, maar lijken de laatste jaren vaker voor te komen. Niet alleen omdat het klimaat op aarde opwarmt en extremer wordt, maar ook door een onverschilligere manier van landgebruik. Waarbij er nauwelijks meer ruimte is om na te denken over vragen als ‘wat als er teveel regen valt? Waar moet het water dan heen?’. En dat zijn vragen die echt niet alleen in Sierra Leone spelen. Maar ook in Spanje, in de Alpen en zelfs in Nederland. Ook bij ons is het de afgelopen jaren al enkele keren tot (kleine) modderlawines gekomen, zoals in Limburg en de omgeving van Nijmegen.

Uniek in Nederland was natuurlijk de doorbraak van een veendijk in 2003, die er de oorzaak van was dat het dorpje Wilnis in 2003 plotseling onder water kwam te staan. Die overstroming, waarvan de beelden ook de hele wereld overgingen, was een gevolg van droogte. Leg dat maar eens uit.

Blijven nadenken
De les, die gebeurtenissen als die van de afgelopen dagen in Freetown ons elke keer weer leren, is dat we op de plekken waar we wonen goed moeten blijven nadenken over de gevolgen van eventueel extreem weer. Doen we dat niet, dan zullen we steeds weer opnieuw verrast blijven worden.

Bronnen: MeteoGroup, Wikipedia.

Gerelateerde berichten:

• Honderden doden door mijnramp Sierra Leone (19/03/10 18:49)
• Doden en gewonden door noodweer in Marokko (25/12/09 18:54)
• Tientallen doden door zinken boot Sierra Leone (09/09/09 20:29)
• Overstromingen treffen 600.000 West-Afrikanen (09/09/09 18:16)
• Brussels Airlines vaker naar Sierra Leone en Liberia (23/06/15 22:34)

Reacties:

Er zijn nog geen reacties op dit bericht.