Blikseminslag op 20 meter vastgelegd

In de weerkamer in Wageningen hebben we in meer dan dertig jaar veel bijzondere weerfoto’s mogen ontvangen, maar een bliksemfoto vanaf slechts twintig meter afstand is echt uniek. Wouter van Bernebeek (25) uit het Gelderse Molenhoek wist de gevaarlijk nabije inslag vast te leggen. Hij heeft enorm veel geluk gehad.

Nabije blikseminslag op de foto
Dat het najagen van zware (onweers)buien niet zonder risico’s is blijkt wel uit de foto van de ervaren stormchaser Wouter van Bernebeek. Hij zocht met een groep fanatiekelingen afgelopen dinsdag de forse buien in Duitsland op. Dat was niet zonder succes, getuige de spectaculaire bliksemfoto. Terwijl men buiten een onweersbui opwachtte nabij de Duitse plaats Limburg an der Lahn, sloeg onverwachts de bliksem op nog geen twintig meter van hen vandaan in.

Volgens Van Bernebeek gaf het een enorme knal en hoorde je zelfs de elektrische lading stromen. Wonderbaarlijk hield hij er niks aan over. Een opmerkelijk feit hierbij is dat men metalen apparatuur buiten had opgesteld en dat ze zelf hogere punten waren dan waar de bliksem insloeg. Dat geeft maar weer aan dat bliksem zich niet altijd houdt aan de regel dat altijd het hoogste punt wordt geraakt. Op de plek van de inslag was overigens gek genoeg niet meer zichtbaar dan een kuiltje.

Kans op overlijden door bliksem in Nederland klein
Het gemiddelde aantal onweersdagen loopt in Nederland uiteen van circa 25 dagen langs de Duitse grens tot ongeveer 32 dagen in een strook van Midden-Brabant tot over Utrecht. Per vierkante kilometer slaat de bliksem elk jaar zo’n driemaal in. De kans dat je geraakt wordt is in ons land dus behoorlijk klein. Toch zijn er vrijwel elk jaar een paar doden te betreuren als gevolg van blikseminslag.

In Nederland komen per jaar gemiddeld twee mensen per jaar om door blikseminslag. Het aantal gewonden is niet precies bekend, maar schattingen gaan uit van ongeveer 10 mensen per jaar. Relatief betreft het ruiters, mensen die hun hond uitlaten of (water)sporters. Puur statistisch is de kans op een dodelijke blikseminslag binnen onze landsgrenzen dus slechts 1 op 8,5 miljoen per jaar, ofwel 0,1 per 1 miljoen.

Meer slachtoffers in berggebieden
Binnen Europa is Nederland een relatief veilig land als het gaat om onweerslachtoffers. Volgens een wetenschappelijk onderzoeksrapport uit 2008 van Ronald Holle loopt het aantal onweerdoden per jaar per land binnen Europa behoorlijk uiteen. In Ierland is het aantal slachtoffers in verhouding tot het inwoneraantal bijvoorbeeld vergelijkbaar met dat bij ons, maar in Hongarije is dit aantal vijfmaal zo hoog. Vooral in berggebieden in Centraal- en Zuid-Europa is het onweerrisico aanmerkelijk groter dan in de lagere delen. In Oostenrijk is dit zelfs zesmaal hoger dan bij ons (0,6 slachtoffers per miljoen mensen). Opmerkelijk daarbij is het verschil in gemeten aantal bliksemontladingen per vierkante kilometer tussen het bergachtige Tirol en het bijna vlakke gebied nabij Wenen. Zo kwam het in 2015 in Tirol gemiddeld per vierkante meter tot 13,2 ontladingen, terwijl in het laaggelegen noordoosten van Oostenrijk 2,9 ontladingen werden geregistreerd.

In het deels extreem hoge Nepal overlijden per jaar gemiddeld honderd mensen door de bliksem. Met een inwoneraantal van bijna dertig miljoen, komen daar in verhouding tot het Nederlandse inwoneraantal ongeveer vijftig keer zoveel mensen per jaar om door onweer.

Aantal slachtoffers flink afgenomen
In de gebieden Australië, Canada, Europa, Japan en de Verenigde Staten is het aantal dodelijke slachtoffers in de afgelopen twee eeuwen flink afgenomen. In het jaar 1800 kwamen gemiddeld over deze gebieden per miljoen mensen ongeveer 3 mensen per jaar om het leven. Momenteel ligt dit aantal op circa 0,3 mensen per miljoen inwoners. Volgens Ronald Holle kan dit grotendeels verklaard worden door een vrijwel gelijke afname van het aantal inwoners in landelijke gebieden. Ofwel, als gevolg van de verstedelijking komen per jaar minder mensen om het leven door blikseminslag.

In de toekomst mogelijk meer onweer
Als gevolg van verhoogde concentraties broeikasgassen in de wereldwijde atmosfeer is de verwachting dat de luchttemperaturen ook in ons land de komende decennia verder gaan stijgen. Dit leidt bovendien tot een toename van de concentratie waterdamp. Door de combinatie van meer warmte en vocht kunnen gemakkelijker buien ontstaan en daarmee, is de verwachting.

Onderzoekers van het KNMI hebben geconcludeerd dat het aantal blikseminslagen in Nederland met 10 tot 15 procent zal toenemen bij een temperatuurstijging van 1 graad.

Risico op een inslag verkleinen
Een bliksemontlading zoekt altijd de weg van de minste elektrische weerstand en het risico om door de bliksem getroffen te worden laat zich in veel gevallen beïnvloeden door je omgeving. Metaal is een goede geleider en is dus risicovol. Al zit je in een auto, caravan of afsluitbare boot juist redelijk veilig, omdat deze fungeren als zogenaamde kooi van Faraday. Hierdoor wordt de lading direct naar het aardoppervlak afgevoerd. Hoge punten zijn ook gevaarlijk, maar deze zorgen er vooral ook voor dat je zelf niet het hoogste punt bent. Ben je in een open veld, dan kun je het beste gehurkt en in elkaar gedoken gaan zitten, met je voeten tegen elkaar. Het liefst zelfs zo, dat alleen je tenen de grond raken, want hoe kleiner het oppervlak is dat de grond raakt, hoe kleiner de schade.

Bron: MeteoGroup.
Gebruikte bronnen:

Holle, R.L., Annual rates of lightning fatalities by country, Internationa Lightning Detections conference, April 21-23, Tucson, Arizona, 2008, Vaisala; KNMI; Trouw; De Gelderlander; Ubimet.
Foto voorpagina: Wouter van Bernebeek.

Gerelateerde berichten:

• Buien in aardbevingsgebied Nepal (29/04/15 10:15)
• Nederlanders overleven val van 100 meter (01/09/09 12:09)
• Lee blijft Richardson net voor op 500 meter (16/11/12 18:03)
• Meteoriet veroorzaakt flinke explosie op de maan (21/05/13 08:57)
• Extreme golven in Zuid-Afrika (08/06/17 13:59)

Reacties:

Er zijn nog geen reacties op dit bericht.