Hitte-onderzoekje doen in je eigen stad

Hoewel de regen goed is voor de natuur, verlangen veel mensen weer naar het weer van afgelopen juni. Maar in de periode tussen 19 en 22 juni was het wel heel erg warm, vooral in steden. Om de leefbaarheid in steden te behouden is het noodzakelijk om stenen die warmte absorberen te vervangen door groen en water. Op de site van de Atlas Natuurlijk Kapitaal (ANK) kun je kaarten vinden die de bijdrage van groen en water aan het stedelijk hitte-plan effect inzichtelijk maken. De kaarten zijn zo gedetailleerd dat zelfs een klein parkje midden in het hete centrum van de stad een positief effect laat zien op de temperatuur.

Warmste juni in meer dan 100 jaar

Met landelijk 8 zomerse dagen met een temperatuur van 25 graden of hoger en 2 tropische dagen met temperaturen van 30 graden of hoger was de afgelopen maand de warmste juni in meer dan 100 jaar met een gemiddelde temperatuur van 18.0 graden tegen normaal 15.6 graden. Vooral de periode van 19 tot en met 22 juni was heet, in het oosten van Brabant en in Limburg werd het op donderdag 22 juni 35 graden. Het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) activeerde het nationaal hitteplan vanwege de lange duur van de warmte. Het hitteplan wordt ingesteld als het 4 of meer dan achter elkaar meer dan 27 graden wordt.

Hitte-eiland effect

Bekend is dat het in stedelijk gebied nog veel warmer wordt dan in het omliggende landelijke gebied. In de stad kan het tot 4 graden warmer worden dan in de omliggende groenere omgeving. Het hitte-eilandeffect of urban heat island (UHI) wordt vooral veroorzaakt door de absorptie van zonlicht door de in de stad aanwezige donkere materialen zoals stenen en asfalt en de relatief lage windsnelheden. Door het hitte-eilandeffect worden problemen, zoals hittestress, tijdens een lange periode met warme weer verergerd. Hittestress veroorzaakt een toename van morbiditeit en mortaliteit.

Steen in de stad

Door klimaatverandering worden de zomers steeds warmer. De klimaatscenario’s van het KNMI geven aan dat de gemiddelde temperatuur in de zomer 0,9 tot 2,8 graden hoger zal zijn in 2050 ten opzichte van 1990. Hittegolven zullen vaker voorkomen en langer duren. In steden wordt het in de zomer vaker en langer extreem warm. Steeds meer mensen wonen in steden. Steden groeien de komende jaren fors. Niemand vind het prettig tussen veel steen te wonen. Stenen absorberen veel warmte. Bovendien kan het water als er een keer een flinke hoosbui valt, zoals afgelopen woensdag, niet weg.

Kaart Stedelijk hitte-eiland effect

Het RIVM en VITO (Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek) hebben kaarten gemaakt waarmee de hitte-effecten visueel inzichtelijk worden. Iedereen kan nu in een oogopslag zien hoe rood zijn of haar stad of dorp ‘scoort' tijdens een periode van hoge temperaturen. En hoe roder, des te meer warmte er in de stad blijft hangen. De kaart toont het verschil tussen het stedelijke en het omringende landelijke gebied. Daar waar het aandeel steen groot en het aandeel groen en water klein is, geeft de kaart een dieprode kleur. Parkrijke locaties tonen daarentegen meer gele en groenblauwe kleuren. Dergelijke terreinen kunnen het stedelijk hitte-eiland effect namelijk temperen.

Rekenmodel

Er is een relatie tussen het hitte-eiland effect enerzijds en de combinatie van bevolkingsdichtheid en windsnelheid op 10 meter hoogte anderzijds. Deze correlatie is meegenomen in de berekeningen die voor deze kaart zijn gemaakt. Voor de verdere modellering zijn steden en dorpen in rasters verdeeld, waarna het percentage groen en blauw (water) rondom elke rastercel is berekend. Ook het aandeel verharding in een straal van een kilometer rondom de rastercel vormt onderdeel van de invoer.

Apeldoorn

Veel steden zijn bezig om klimaatbestendiger te worden d.m.v projecten om regenwater te ontkoppelen en de zorg voor meer groen in de stad om de effecten van extreem veel water en hitte in de stad te temperen. Het is goed te zien hoe parken en open groene plekken bijdragen aan het verzachten van het hitte-eiland effect, bijvoorbeeld in Apeldoorn. Als je inzoomt op de kaart, kun je zien hoe het buitengebied, de randen van de stad positief beïnvloedt. De lichtblauwe kleur geeft aan dat de etmaalgemiddelde temperatuur dan wel 0,6 tot 0,8 graden hoger is dan in het buitengebied, maar ten opzichte van meer centraal gelegen delen van de stad is dat zeer bescheiden. Het centrum van Apeldoorn heeft het grootste hitte-eiland effect. Her en der zijn plekken te zien die ook relatief koel zijn, parken, sportvelden en bossen.

Verkoelend effect van groen en blauw

Interessanter wordt het nog in de tweede kaart die door het RIVM en VITO is ontwikkeld. Op de kaart ‘Verkoelend effect van groen en blauw’ is zichtbaar welke plekken in de stad de hitte temperen. Voor Apeldoorn geldt dat er diverse groenblauwe lobben aanwezig zijn. Deze relatief koele lobben komen overeen met sportvelden, parken en plekken met weinig bebouwing. De groene stroken bestaan deels uit laanbeplanting. Bij verder inzoomen komt een wijk als De Parken tamelijk goed uit de bus. Daar staan de huizen ver uit elkaar, zijn er naast diverse parken ook grote groene tuinen en zijn er vrij veel oude bomen.

En nu uw eigen woonplaats

Ook uw eigen stad of dorp kunt u nu heel snel met behulp van de Atlas Natuurlijk Kapitaal aan een hitte-onderzoekje onderwerpen. Ga naar de kaart Stedelijk hitte-eiland effect of de kaart verkoelend effect van groen en blauw. Deze kaarten kunnen misschien wel de aanzet zijn tot een gesprek over het aandeel groen in uw buurt.

Bronnen: www.atlasnatuurlijkkapitaal.nl

Gerelateerde berichten:

• KNMI: Juli was zeer warm, zonnig en droog [31 juli 2013] (31/07/13 10:02)
• Tropische hitte en onweersbuien (05/06/15 11:30)
• Warmste mei mogelijk voorbode van warmste jaar (24/06/14 08:43)
• KNMI: Vijfde zeer zachte maand op rij [30 april 2014] (30/04/14 09:22)
• Juni 2017 op weg naar een warmterecord? (20/06/17 11:41)

Reacties:

Er zijn nog geen reacties op dit bericht.