De cycloon van Neede, vandaag 90 jaar geleden

Het is vandaag precies 90 jaar geleden dat Neede en Lichtenvoorde in de Achterhoek werden getroffen door een tornado. Een van de zwaartse in de Nederlandse weergeschiedenis.

Cycloon, tornado of valwind

Als men in Nederland over de cycloon van de Achterhoek spreekt van de vorige eeuw, dan weet bijna iedereen dat het over de storm van Borculo gaat op 10 augustus 1925. Een groot deel van Borculo werd verwoest. Er vielen 3 doden en er waren vele gewonden. Een cycloon was het niet, die ontstaan boven warm zeewater van minstens 26 graden, zijn veel groter in omvang en richten vooral schade aan op eilanden en in kustgebieden. Of het een wervelwind ofwel tornado was die zoveel schade aanrichtte is in Borculo onzeker. Er was geen kenmerkende slurf te zien. Waarschijnlijk waren het valwinden vanuit de bui die de schade hebben veroorzaakt. 7 kilometer verder op in Neede werd 2 jaar later getroffen door een zware storm. In dit geval waren er wel ooggetuigen die een trechtervormige uitzakking onder een bui hebben zien hangen, een tornado van klasse 4 waarbij 10 doden vielen, een van de aller zwaarste windhozen uit de Nederlandse weer geschiedenis.

Supercell

Net zoals vandaag, begon 1 juni 1927, 90 jaar geleden, de dag met volop zon. De temperatuur liep in de middag op veel plaatsen landinwaarts naar zomerse waarden. In het westen van het land was het een stuk frisser, 20 graden. In Frankrijk was het nog een stuk warmer en vochtiger en ontstond in de loop van de dag een thermisch lagedrukgebiedje met flinke onweersbuien. Met een zuid- tot zuidwestelijke bovenluchtstroming kwamen in de loop van de middag via België naar ons land. Tot nu toe is de situatie van toe vergelijkbaar met die van afgelopen dinsdagnacht en morgen. 90 jaar geleden ontwikkelde een van die onweersbuien zich tot een supercell. Een zware onweersbui zoals die bijvoorbeeld vorig jaar op 23 juni over het oosten van Brabant trok met hagelstenen van 4 tot zelfs 10 centimeter doorsnee. De supercell die 90 jaar geleden trok van Millingen aan de Rijn nabij Nijmegen over de Achterhoek naarTwente en Duitsland en kon ontstaan mede doordat de wind aan de grond uit het oosten kwam terwijl het hogerop in de atmosfeer flink waaide uit het westen. Als de wind met de hoogte van richting en van snelheid veranderd spreken we in de meteorologie van windschering. Door windschering van een bui zich organiseren en zelfs een eigen leven gaan leiden. In het geval van de supercell bij Neede vormde zich uiteindelijk een echte tornado. Uit verhalen van ooggetuigen en na afloop de inspectie van het schadespoor van 400 tot 500 meter breed vanaf Millingen aan de Rijn, Didam, Doetinchem, Lichtenvoorde, Beltrum en Neede, kon men afleiden dat het zelfs om een F4 tornado betrof (zelfs voor Amerikaanse begrippen een zware tornado)

Ooggetuigenverslag

Er is een ooggetuigenverslag bewaard gebleven van een journalist van de W.K. Post uit Amsterdam die de tornado op vijftig meter afstand zag passeren. Deze was op weg van Eibergen naar Haarlo. Hij zag op de Eibergse Es, toen nog onbebouwd, een afhangende trechtervormige wolk aan de horizon.
"Toen de wolk naderbij kwam, zag men in het onderste gedeelte de draaiing zeer, zeer duidelijk van links naar rechts. Vlak bij zijnde zag men nog duidelijk de daarin aanwezige wolkjes den cirkelgang maken. Om de wolk zag men donkere voorwerpen rondslingeren. Zij maakten op afstand den indruk van groote zwarte vogels. (...) Links van ons, dus ten zuiden van den weg Eibergen-Haarlo, lag een boerderij, die na afloop der bui voor een groot deel van pannen beroofd was. Hoe ze verdwenen heb ik niet gezien. M'n aandacht was gespannen bij de wolk of we eruit bleven of niet. Op een 50 meter afstand is ze ons gepasseerd. Ik zat vooraan, dus zag op den weg: daar ging een blauw-grijze wolk over den weg, waartegen de groote golven van geel hooi uit een verwaaiden hooiberg scherp afstaken."
'Wij spoedden ons naar Lichtenvoorde, in welke plaats het begin zich bevond van de strook, waarlangs de cycloon het hevigst had gewoed. Het bleek echter al spoedig dat deze plaats niet te bereiken was, dat de weg naar Lichtenvoorde door omgewaaide bomen tot Aalten versperd was.’

Nasleep

De ramp beheerste de dagen erna het nationale nieuws. Niet alleen werden inzamelingsacties op touw gezet, met man en macht werd ook een begin gemaakt met het opruimen en later herstellen van de schade. Wilhelmina en Juliana bezochten het rampgebied. Ook verscheen met enige regelmaat een publicatie van het KNMI in de kranten, waarin de gebeurtenissen van 1 juni 1927 stukje bij beetje werden gereconstrueerd. Daarna is de ramp in Nederland geleidelijk uit het geheugen verdwenen, dit in tegenstelling tot de Stormramp van 1925 twee jaar eerder, waarnaar in Borculo een museum verwijst. Deze ramp met valwinden trof belangrijke dorpen in de regio, terwijl de tornado van 1927 tussen de dorpen door trok.

Bron: Wikipedia, KNMI, Herman Dute weerman in Borculo

Gerelateerde berichten:

• Tornado Tricht vijftig jaar geleden (25/06/17 09:00)
• Atmosfeer Saturnus oogt stormachtig op nieuwe Cassini-foto (29/11/12 08:35)
• Ramp door cycloon op Fiji-eilanden (16/03/10 06:12)
• Schade Lampedusa door tropische storm (07/11/14 18:25)
• Mogelijk weer tropische storm boven Arabische Zee (22/05/18 13:14)

Reacties:

Er zijn nog geen reacties op dit bericht.