Het ijs kraakt en scheurt

Terwijl Nederland zich bezig houdt met het centimeters dikke ijs op de ijsbaan, maken poolwetenschappers zich druk om het minstens honderd meter dikke ijs onder hun voeten. Terwijl vooral ijsplaat Larsen in het nieuws kwam, die op het punt staat om af te breken, verschijnen er in een andere ijsplaat waar Britse wetenschappers hun basis hebben, ook nieuwe scheuren. Als Larsen C afbreekt kiest een ijsplaat ter grootte van de provincie Brabant weldra het ruime sop. In het recente verleden braken hier ook al grote stukken af (Larsen A en Larsen B). Dit afkalven van de ijsmassa rondom het continent is een normaal verschijnsel, al zou de opwarming van de aarde en zeker ook het Zuidpoolgebied er voor kunnen zorgen, dat het afkalven in een hogere versnelling geraakt.

Haloween scheur

Het Britse onderzoeksstation Halley bevindt zich op de zogeheten Brunt ijsplaat. In deze ijsplaat die buiten het vasteland van Antarctica in zee drijft, maar wel vast zit aan het continent, ontstonden al een aantal enorme scheuren. In het kaartje zijn deze Chasm 1 en Chasm 2 genoemd. Maar met Haloween (in oktober) werd een nieuwe scheur ontdekt ten noorden van de wetenschappelijke basis. Dat was de reden voor het besluit om de hele boel te verkassen. Het poolstation is al vaker verplaatst en is er ook op gebouwd om weer verplaatst te worden. Het futuristisch ogend complex staat als het ware op ski’s en kan zo met het nodige vernuft ‘relatief eenvoudig’ worden verhuisd. Achtergronden bij de verhuizing kun je hier vinden.

Drone legt de scheur schitterend vast

Hoewel men er niet van uit gaat dat de hele ijsplaat daadwerkelijk op korte termijn gaat afbreken (zoals dat bij Larsen C wel het geval is) neemt men het zekere voor het onzekere. En dus is de verhuizing inmiddels vrijwel afgerond, ruim voordat de poolwinter op Antarctica weer begint. Als het daar dag en nacht donker is, zou zo een verhuizing absoluut niet meer kunnen worden uitgevoerd. Het is overigens niet zo dat een scheur in de winter bij diepvriestemperaturen niet kan verder groeien. Het zijn dynamische processen die, eenmaal in gang gezet, soms door niets te stoppen zijn. Er zijn trouwens indrukwekkende beelden gemaakt met behulp van een drone van de nieuwe scheur. Kijk hieronder maar eens!

Diep in het rood

Overigens is er nog nooit zo weinig zee-ijs op aarde gemeten als op dit moment. Dat is goed te zien op het grafiek bij dit artikel. Daarbij wordt de oppervlakte aan zee-ijs van de Noordpool en van de Zuidpool bij elkaar opgeteld. In dit plaatje zien we heel mooi een soort dubbele golf. De kleinste hoeveelheid zee-ijs op aarde zien we normaliter in februari, als de Zuidpool in de nazomer geraakt en daar het ijs z’n jaarlijkse minimum nadert. De snelle groei in maart wordt veroorzaakt door de Zuidpool; De Noordpool begint dan nog niet te smelten en groeit heel soms zelfs nog een beetje qua ijsbedekking. Het minimum in de nazomer is vooral het werk van de Noordpool. Het maximum in het najaar is de optelsom van een normaliter alweer flink groeiende Noodpool ijskap, en een Zuidpool die sowieso nog ruim in het ijs zit. Vorig jaar bleef de groei van de Noordpool in de herfst, na een toch al erg lage zomerwaarde, enorm achter. Bovendien smolt het ijs op de Zuidpool recordsnel. Het resultaat is de onderste (rode) lijn in de grafiek, heel diep in het rood dus. Helemaal links inbeeld zien we dat de nieuwe rode lijn (2017) nog eens 1 miljoen vierkante kilometer onder de record lage waarden van vorig jaar zit.

Depressies brengen extra schade toe

Er zijn op korte termijn weinig tekenen van herstel te verwachten. De temperatuur blijft veel te hoog in het Noordpoolgebied. Depressies delen extra klappen uit. Ze blazen zachte oceaanlucht het poolgebied binnen en veroorzaken ook nog eens veel wind. En dus hogere golven die de toch al zo dunne ijskap extra schade kan toebrengen. In schril contrast met de temperaturen in de maritieme poolgebieden, zien we wel ijzige kou op het continent. Summit Station (3000 meter hoogte) in het ijzige hart van Groenland noteerde vanochtend 54 graden vorst. Ook Alaska heeft eindelijk weer te maken met ouderwets lage diepvriestemperaturen met -30 tot lokaal ruim 40 graden onder nul. Spitsbergen blijft extreem zacht voor de tijd van het jaar. Het vroor er vorige week streng, maar gisteren dooide het ineens weer. Januari is er tot dusver maar liefst 7 graden te warm.

Terreinwinst vorst in het weekend?

In eigen land blijft het nog een beetje door winteren. Onder een hogedrukgebied blijft laaghangende bewolking hardnekkig, maar soms ontstaat er, al dan niet verwacht, toch ineens een brede opklaring. Gebeurt dit strategisch in de nacht, dan kan het komende nacht sowieso weer matig vriezen met temperaturen van -5 en lager. Vanaf morgen en zeker daarna kan minder koude lucht voorzichtig om het hoog heen ons land binnen dringen. Toch blijft de vorst dichtbij en zou het zo maar kunnen, dat de vorst in het weekend zelfs weer wat terreinwinst boekt. Het hangt sterk af van de exacte vorm en ligging van het hogedrukgebied, en uiteraard ook van de hoeveelheid opklaringen.

Gerelateerde berichten:

• Het ijs kraakt en scheurt (17/01/17 11:39)
• Enorme ijsplaat Antarctica breekt af (13/07/17 11:08)
• Klimaatverandering of natuurlijk proces? (23/09/17 09:59)
• Warmterecord Antarctica (05/03/17 14:01)
• Prestigieuze beurs voor Utrechtse poolonderzoeker Jan Lenaerts (18/09/14 16:37)

Reacties:

Er zijn nog geen reacties op dit bericht.