September 1998: op sommige dagen heel veel regen

September 2016 verloopt totaal anders dan september 1998. Nu een droge maand, in 1998 viel op sommige dagen (regionaal) erg veel tot extreem veel regen. In De Bilt staat september 1998 op de vijfde plaats in de ranglijst van natste septembermaanden vanaf 1901 met een totaalsom van 148,9 millimeter neerslag.

September 2016 verloopt tot nu toe droog. De totale hoeveelheden regen lopen tot nu toe uiteen van slechts 4 millimeter in het oosten van de Achterhoek tot lokaal 47 millimeter in het noordoosten van Friesland. Bij het KNMI in De Bilt staat de teller op 11 millimeter, terwijl 78 millimeter voor september daar de norm is. Regen van enige betekenis wordt pas vrijdag verwacht, wanneer Atlantische storingenweer eens onze kant op komen, met en door een zuidwestelijke stroming. Of dit meteen een periode met (flink) wisselvallig weer inluidt, is momenteel nog vrij onzeker. In de neerslagpluim zien we namelijk een 'fifty-fifty' verdeling: circa 50% van de berekeningen komt met buien/regen, de andere circa 50% is droog. Zie de afbeelding. In ieder geval hebben we tot en met donderdag nog vrij rustig en overwegend droog septemberweer, tot dan komt 'ons weer uit het oosten' en regeert hoge luchtdruk in de buurt...

Dat het ook anders kan in september, heeft 1998 wel laten zien. We duiken in het weerdagboek van MeteoGroup.

De eerste regen van betekenis viel op 2 september. "In de nacht trokken de buien verder naar het noordoosten en vanuit het zuiden kwamen een paar nieuwe felle buien opzetten, die later in de nacht over het midden en oosten trokken. Op nogal wat plaatsen kwam onweer voor. In de vroege ochtend trokken de meeste buien oostwaarts weg. De ochtendaftappingen logen er niet om: in vooral Brabant, Gelderland en Utrecht werd op veel plaatsen de 10 millimeter ruim overschreden. Eindhoven kwam tot 21 mm, Tiel tot 20 mm, Deelen 16 mm. Een hoeveelheid die ook in de regio Wageningen-Bennekom kon worden genoteerd. In het noordoosten was het tot op dat moment nagenoeg droog gebleven." Zo schrijft ons lief dagboek...

De dag daarna, donderdag 3 september 1998, lag er een complex lagedrukgebied in onze buurt. Dit leverde veel bewolking en perioden met regen of buien op, soms met onweer. Het weerdagboek schrijft: "Uit Den Bosch kwam die ochtend de melding van een bui met 'tropische allures': onweer, weinig wind, in korte tijd veel regen en erg vochtige lucht. Om 12 UTC was in Deelen 24 millimeter gevallen, te Volkel 23 mm en in Zeeland: 0,0 mm..."

Lokaal extreem veel regen en een windhoos
In de middag zouden zware buien over het westen van het land noordwaarts trekken. In het weerdagboek lezen we: "Een vrijwillige waarnemer uit Sassenheim meldt 50 millimeter, waarvan 40 millimeter in de middag. Ook in Bloemendaal valt veel, 59 millimeter, en de 24-uurssom bedraagt 70 millimeter. Heemskerk krijgt 54 mm te verwerken. Amsterdam, Zaanstad en Volendam hebben in de avondspits wateroverlast. De meeste regen werd in Leiderdorp en omgeving gemeten: plaatselijk 92 millimeter! Een waarnemer in het westen van Brabant zag rond 18.40 uur een windhoos die tot aan de grond reikte. Deze was gedurende 5 minuten zichtbaar. Op de radarbeelden was duidelijk te zien dat dit een zeer zware bui was die van zuidwest naar noordoost trok. In Noord-Limburg is vooral Venlo en omstreken getroffen."

De dagen hierna was het even droger en rustiger, maar al snel kwamen de volgende regenfronten naar ons toe. Op woensdag 9 september regende het in de ochtend, en in de middag kwamen er een paar lijnen met buien, vooral in het westen en zuiden. De wind trok aan en het werd rond 20 graden. We vervolgen ons lief dagboek, het weerdagboek: "Een actieve buienlijn met veel onweer trok in de namiddag vanuit Zeeland naar het noordoosten. De windschering was behoorlijk en 'kielekiele' voor hozen/tornado's. Eerst trok de bui in een kaarsrechte lijn, maar bij Utrecht werd aan het stuur gedraaid en vervolgens ging de bui onder een hoek van ongeveer 30 graden weer bijna kaarsrecht naar het oostnoordoosten. Nee, wacht eens even! Het werden ongeveer vanaf Utrecht TWEE buien.. De zuidelijke was eerst nauwelijks actief (te zien aan de onweersactiviteit) maar trok later sterker door de Achterhoek. Op de noordelijke bui werd bij Apeldoorn een hoos waargenomen. Ook Deventer meldde even later een windhoos met vrij veel materiële schade (daken van huizen, bomen ontworteld). Een vrijwillige waarnemer meldde 16 millimeter in een paar minuten in Beekbergen. Volgens de Duitse radarbeelden trok een level-6 stukje van de bui over Apeldoorn (level 6 is 150 mm/uur!). Ook vanuit het Zeeuwse Clinge werd een hoosje gezien. De waarnemer tapte 25 mm af."

Op de weerkaart rond 10 september was een lagedrukgebied op de noordelijke Noordzee actief. Rondom het systeem circuleerden onstabiele luchtmassabuien. Het zeewater dat nog relatief warm was, bevorderde de buien en hun activiteit. Kustbuien trokken in de middag van 11 september langzaam het binnenland in. Op de neerslagbeelden vormden zich wederom buienlijnen, 'liniaalbuien'. De middagtemperatuur kwam niet meer op 20 graden uit en een dag later, op zaterdag 12 september, was het maximum slechts 11,4 graden in Twenthe tot 16,4 graden in Westdorpe.

Bijzonder weer op 14 september 1998
Op 13 september lag een regengebied boven het land, west-oost georiënteerd en draaide in de loop van de dag naar een noord-zuid positie, gelegen in een bovenluchttrog. Aan de grond was ook een trog, uitzakking van lage luchtruk, aanwezig en deze verscherpte zich in de loop van de dag. In het westen en midden viel veel regen. Een klein gebied van lage luchtdruk werd steeds beter zichtbaar en aan het einde van de middag trok dat het land op. Burgh-Haamstede had een kwartier windstilte, gevolgd door noordnoordwest 8 Beaufort. Hoek van Holland kwam tot storm, 9 Bft, juist aan de achterkant van het lagedrukgebiedje. De windstoten liepen op tot later 58 knopen. In Burgh-Haamstede viel in totaal 44 millimeter regen.

Extreme regenhoeveelheden
De nacht die volgde leverde extreme regensommen op. In een strook van Zuid-Holland via Zeeland naar het uiterste zuiden van het land en België viel op sommige plaatsen in 12 uur tijd meer dan 100 millimeter regen! Topper was het Belgische Brasschaat met een 12-uurssom van 140 millimeter. In het zuidwesten van ons land was er bovendien veel wind, aan de kust zelfs noordwesterstorm. Tegelijkertijd voltrok de nacht zich in het binnenland juist in grote rust. Op verschillende plaatsen ontstond mist en de temperatuur daalde in Soesterberg tot 1 graad boven nul met aan de grond lichte vorst. In de ochtend van 14 september breidde de regen zich snel uit. In het zuidwesten werd het toen juist even droger. De wind wakkerde weer aan. Aan de kust tot stormachtig, 8 Beaufort. Het werd slechts 13 of 14 graden. Bepalend voor het weer was een complex lagedrukgebied met meerdere kernen. Een van de kernen trok over ons land naar Duitsland. Later ging het systeem via Noord-Duitsland door naar het oosten. Het bleef intussen regenen. De neerslagsommen liepen in een band van Noord-Holland naar Limburg tot plaatselijk meer dan 50 millimeter op. In de avond werd aan zee storm gemeten. Een bijzondere dag.

De dagen daarna zou het onbestendig blijven met soms veel wind. Ondertussen was er sprake van regionale wateroverlast, door de uitvoerige regenval van de afgelopen dagen. In Zuid-Holland, Zeeland, West-Brabant en Limburg stonden vele duizenden hectaren land onder water. De gezamenlijke schade werd op ruim 1 miljard gulden geraamd.

Op donderdag 17 september kwamen we uit een natte en onstuimige nacht met buien en aan de kust af en toe noordwesterstorm. Vooral het noordoosten en midden hadden weer flinke neerslagaftappingen. Plaatselijk viel tussen 15 en 30 mm. Een bijna stationaire buienstraat die een groot deel van de dag boven Friesland, Groningen, Drenthe en de Achterhoek bivakkeerde voegde daar in de loop van de dag nog het een en ander aan toe. Hupsel kreeg 18 mm. De noordwestelijke wind nam geleidelijk af. Dit zou een omslag betekenen, want hierna bleef het een tijdje droog.

Rustig en vrij warm weer met mist
Het kwam zowaar tot een rustige periode met nazomerse trekken. Bij zaterdag 19 september lezen we in het weerdagboek: "In de nacht en vroege ochtend ontstond plaatselijk mist, zichten tussen 200 en 1000 meter. De mist verdween heel langzaam. Vanuit het noordwesten klaarde het geleidelijk op. Het werd 20tot 21 graden. In de avond vormde zich plaatselijk opnieuw dichte tot zeer dichte mist. In het zuiden van Wageningen bedroeg het zicht op de Grebbedijk om 23 uur slechts 20 meter!"

Ook de dagen hierna zouden we met regionale (hardnekkige) mist te maken hebben, maar ook waren er zonnige perioden. Maandag 21 september werd op veel plaatsen een prachtige nazomerdag met veel zon en aangename temperaturen. Het werd rond of iets boven de 20 graden met een zwakke tot matige oostelijke wind. En met een hogedrukgebied in de buurt bleef het voorlopig goed weer met steeds de lokaal hardnekkige mist/mistvelden. Op donderdag 24 september waren de noordelijke provincies inclusief de Wadden lang in het grijs gehuld. Mist of laaghangende wolken die daar in de nacht waren ontstaan of vanuit Duitsland waren binnengewandeld, verdwenen niet snel. Het werd bijna overal een zonnige dag met 17 tot 24 graden.

Wisselvallig slot, lokale windhoos op 30 september

De laatste dagen van de maand leverden opnieuw wisselvallig weer op. Woensdag 30 september kwam het weer onder invloed van een lagedrukgebied met daarin de restanten van de voormalige tropische wervelstorm Karl. Het lag met zijn centrum boven Noordwest-Frankrijk. Het regengebied trok vanuit het zuiden ons land binnen, in het noorden bleef het tot de avond droog. We citeren weer uit het weerdagboek: "In de opklaringen achter het front ontstond nabij Rotterdam een kleine zeer felle bui (level 6). Een automobilist belde later op, met het verslag van een windhoos die uit deze bui tot dichtbij of op de grond kwam, gedurende echter slechts 1 of 2 minuten. De windschering in de temp van De Bilt (vocht- en temperatuurprofiel van atmosfeer, JB.) was in ieder geval aanzienlijk."

Bijzonder weerjaar, dat 1998
September 1998 volgde op een teleurstellende zomer. Nat en somber weer bepaalde de zomervakanties. De zomer van 1998 hoort bij de natste zes van de 20ste eeuw en was met 515 uren zon (tegen 575 uren normaal) heel somber. Ook het najaar was somber en vooral oktober 1998 was droevig met slechts 50 uren zon tegen 103 normaal. In totaal scheen de zon dat jaar 1354 uren, terwijl 1477 normaal is. Overigens was het gehele jaar 1998 een kletsnat jaar. Het voorjaar was al uitzonderlijk nat, de maand juni zou natter dan welke juni dan ook verlopen, oktober kwam op de derde plaats in de ranglijst van natste oktobermaanden van de 20ste eeuw terecht en ten slotte kwam november 1998 ook bij de neerslagtoppers terecht. Het jaar 1998 zou in De Bilt het natste jaar worden sinds het begin van de metingen in 1854. Landelijk liepen de jaarsommen uiteen van 873,3 mm in Echt tot 1373,6 mm in Schellingwoude dat als natste plek van Nederland de geschiedenis in gaat.

Bronnen: KNMI, MeteoGroup.

Gerelateerde berichten:

• Natte herfst (02/12/19 00:00)
• Hooguit 2-4 millimeter regen, risico op natuurbranden (10/09/16 15:31)
• Vroege voorjaarsdroogte: regen van betekenis? (05/04/14 11:58)
• Herfst (14/09/13 13:46)
• Bakken met regen (12/07/17 09:08)

Reacties:

Er zijn nog geen reacties op dit bericht.